یادِتن 20

آخرین صفحه کتاب یادتن : اثر استاد زنده یاد صالح سنگبر . یادش گرامی و روحش شاد 
کُوکِ اَمبا چِ تُو کا مَیُنشِن / سِجِلِ هر کُم اَدُون زَبُنِشِن
یادتن وخَتی چَپُونی شازَدَ / یادتن غایِه تمومی شازَذَهَ
شاعِرُم شاعر شهر بَندِرُم / مِث نَگلَه روی دیریا سَمِّرُم 
نُمِ مِه صادن و ُ شهرت پوریا / مُخلِص مردُم حوب و بی ریا

کوک = هسته 
امبا = انبه
چتوکا = چه چطور
مینشن = میانش است
سجل = شناسنامه
کم ادون = قوم و قبیله
زبُنش = زبانش
چپونی= اجرایی موسیقی با دهل و کِسر با ریتم تند که به هنگام پایان گرفتن عروسی انجام می شود
نگله = بار قاچاق ریخته شده به دریا که دارایی پوشش چند لایه پلاستیکی بوده و زیر آب نمی رود
سممر = رها . سرگردان
نُم= نام اسم
صاد = نام هنری صالح
پوریا = فامیلی هنری صالح 
.
محمد مذنبی
عکس : محمد بارکار

سیحِر باطنه 1

سیحِر باطنه
داستانی واقعی داخه لارک (کسمت اول)

مدرسه کم کم شلُوغ شَ بوده و دانش اموزون همه هُندرن ولی معلم پیدائی نهسته ما دگه عادت مُو کرده معلم یَ رو ساعت 8 یَ رو ساعت 9 اَ خُو پا شَ بُوده و سر کلاس شَ هُند وَختی ساه دار بیرَک بَ سنگ اولی شَ رَسی ساعت هست بی ما نشون شَدا و خُومو سر کلاس مُو ارَه ، نه ما ساعت مُو هسته و نه مدرسه و ساعت اغا معلم هم خراب بوده ، بی همی اَر رو دار بیرَک ساعت اَفتوئی بی خُو درست مُو کرده
مدرسه ما (دبستان نادری لارک) تا کلاس چهارم شاگردی هسته و همه مُون داخه یتا کلاس جمع مُ ابوده مرزبندی کلاسی و جنسی نهسته دُخت ون و چوکون اَ هفت ساله تا دوازده ساله واهم داخه یَ کلاس َریم ساعت یازده معلم بی کلاس سومی ون اِیرستا بی ورزش مدرسه ما تا لُوتیو پنجاه متر فاصله ایشسته و ورزش بی ما یعنی در واردن جیمه و دُو زدن تُ هُو دیریا و گِتن مائی شُورت یَتا بَن پنجاه متری که هر نیم متر یتا برد بی بَن مُو بسته دو نفر بَ طول لو تیو تُو هُو دیریا شُو اَکشی و عده ای اَ جُلو مائی ون بَ تره بَن هدایت شو اَکه و مائی تا بی بَن شُو اَرسی خاک شُو اَزه و ما هم وا مهارت مائی مُو اَگه بی در اَ هُو تُوش مُو اداده بشته شُورت و نایَت خاک اَزنن البته معلم اَ نایت خوشی شَ نَهُنده و شَگُ مثِ کَلپَک ن
اَحمد چُوک زید صالح که ما نُومی مُ داده سَنگ سَر امرو خیلی خوشحال هسته و سر بَ سر دُختون شَ نُشت و وا همه شوخی و مسخره شَکه ، احمد اَ دوستون خُوب مه و ممد عبدالرحمان هسته بی همی بَ ممد عبدالرحمان اُمگُ مث ایکه کُروسک احمد وا بُونگ هُندن !!
پسین که مُو اَره والَهرون سنگسر طاکتی نَوا علت خوشحالی اِیگُ ، شَ گُ خبرت اِتَستن خَه مه فاطمه نَزایدن ؟ اَ دُوش شُو همه پیرزنون جَم بودن لَهر ما و در حالی که اَ خُوشی کیف مدرسه ی تُو هوا تُوش شَدا اِیگُ اَه یاد نکنی اِمشو بریم نشبیلی مَوا مائی بطه بی دادا ما بگُرم بطه گَپ گپ بی دادا ما همطو که ای گپ تکرار شَکه وا دُو تَره لهر شون رَه

صحب روز بعد وختی رهتُم مدرسه هَنو کسی نَهُنده مه و ممد عبدالرحمان لهر مُون نزیک مدرسه هسته و هَر روز زودته اَ همه اَهُندیم مدرسه ، رهتُم کتاب ون خُو بُنُسُم داخه کلاس و بیام لُو تیو اُمدی سنگسر تو کلاس نشتن ، متوجه هُندن مه داخه کلاس نَبو ، جاری اُمزه هیچی ای نَگُ نزیکی رَهتُم و وا دَس کَنکی تکُن اُمدا ، چتن ؟؟ نَخُوی ؟ گپ شَ نزه فکط صدای گریخی مِشنوت ، شُم گُ دارت خاردن ؟ بازَم چیزی ای نَگُ ! ، رهتُم جلو روی و سری بُلند اُمکه و وا شوخی اُمگُ سنگسر چتن ؟ وختی جوابی نَدا تعجب اُمکه ، هرغایه اذیتی مَکِه و سنگسر صداش مَکِه فوری نَ رُو مِه شَدا !!

شُون برد!! بالاخره گپی زه ، اُمگُ بی که شُ برد؟ ایگُ دادام و چولنگی ، دُوشو همه سر سراح ما هسترن شُون اواسته بالا سراح بکنن و بیان بی داداما و چولنگی ببرن ، الا گریخی کم بُوده و شواسته جدی گپ بزونت ، نزیک دیریا رسیدیم نِشت و رو وا مه ایکه و وا جدیت اِیگُ تو دایم تَگُ که بَپت ایگُتن سیحِرو جن نین ، ولی دُوشو هُندرَن پشت لَهر ما جَم هسترن مه صدای پاشون مِشنوت بعضی ون مثِ گَراغ هسترن هرچه پیرزنون قران شو خُوند چاره ای نَکه و اُوشون دل دادا ما و چولَنگی شُو کَنده و هُندرن بی خُو شون ببرن ، هَدِ خودشون تو باطنه

..
نویسنده : گلشن سورو (ناخدا)
برگردون بی بندری : Genow

سیحر(سی حِر) = جادوگر
بیرَک = پرچم
ساه= سایه
اَفتُو = افتاب
لُوتیو = ساحل
کَلپَک =مارمولک
خاک شُواَزه = زیر خاک می رفتند
کُروسَک= خروس
بُونگ = اذان (کُروسَک وا بُنگ هندن کنایه ای از بالغ شدن پسرها و موقع عاشق شدن انهاست)
لَهر = خانه
خَه ، خَاه ، دادا = خواهر
چُولَنگ = کودک
تُوش = پرت کردن ، پرتاب کردن
نشبیلی = گرفتن ماهی با قلاب ماهیگری
کَنگ = شانه
نَخوی = خوابیدی
گَراغ= کلاغ
هَد = پهلو ، پیش
باطنه = منطقه ای است در شرق عمان که امروزه یکی از استانهای مهم این کشور می باشد در قدیم این منطقه پناهگاه گروه های باطنیه از فرقه اسماعلیه و خوارج بوده و از لحاظ تاریخی منطقه مهمی بوده است . در جنوب ایران این منطقه بیشتر بعنوان بر باطنه ( ساحل باطنه ) می شناسند که درگذشته ارتباط اقتصادی ، تاریخی و سیاسی مهمی با منطقه هرمزگان داشته است

بُرکـَعی

بالای مـُغ مه هسترُم / بُرکـَعی رد شبودَه
نگاهُم سَد شبودَه / رد پایی حَک شبودَه

بالای اَمبا نـِشتـَروم / اَمبااُم اَ دَسُم کَه
چه شانسِ بدی مَه / رو سر بُرکـَعی کَه

بُرکـَعی برکَعی کَه / آمار چشمونی مَه
شرم و آبرویی رَه / چادری اَ سری کَه

بُرکه ای سنگم ایزَه / اَ بالا ول بودم رَه
دستو پای مه اِشکَه / ولم ایکِه و در رَه

بُرکه ای نَتات عیادت / حتی نادت غرامت
به مه ول کـِرد و رَهتـِن / حتی پیشـُم نیامد

چوک شغو

عاشکِ چَنگیم

هَر از گاهی اَگینی گیج ُو مَنگیم

گَهی میل سُکوت عاشکِ چَنگیم

یه روز بی باده مَستِ مستیم
یه روزی وا خدا یا بُت پرستیم

یه روز اَز عاشکی اَبیم ما بیزار
یه روز بی طاکتیم میل وا دیدار

خدایا ای خدایا ای خدایا
اسیر دست تقدیرم خدایا

بگه نفرین بودهء ای زوالم
یا ایکه خو ندیدم تو خیالم !!!

شعر : رضا عباسپور

یادِتن 19

 
مِث شی رِی بَشِت و چَمَک بُکُنت / بِرزِه سَکَنگِی و ُ عَرکِ بُکُنت
بِنینه رو شاخه و پُل بُکُنت /تَمُوم باغ و پُر اَ گُل بَکُنت

روی موج اُ موج سواری بُکُنت / سر ظهر میل به هَواری بُکُنت

یه تا شَهلِنگ گَپ و تِلو بِزَنت /بی خودی اُ اَ خُدی جلو بِزَنت

غم و غُصتَه تو دِلی گُلُو بَشِت / مِهرَبُنی رو لُوی وِلُو بَشِت

باشَتِن تا ریشَه خُ وِل نَکُنی / کَپَشُو سَر خُ تویِ گِل نَکُنی

بَشِه یِاد ِ تو که ریشَتِ همی جان / جِاگَه ی نَرِم همیشَت همی جان
شی ری = شعری
چمک = رقص
سر کنگی = نوعی رقص بندری که بیشتر سر شانه ها را تکان می دهند
عرک = عرق
پُل =دراینجا به معنی غنچه گرفتن و شکوفه زدن

هواری = استامبولی
شهلنگ =قدم بلند
گپ = بزرگ .سخن
تلو = بزرگ به لحاظ حجم و چثه .گُنده
گُلُو = ذوب شدن .آب شدن مایع
لُو = لب
وِلُو = سر گردان . بی کار . پخش و پلا
کپشو =وارونه . واژگون
جاگه = جایگاه به رختخواب هم اطلاق می شود

پری روی

مه پری روی بدیدم

از قضا یک دختری
قد بلند بالا دو چشمان
مثل زهره مشتری
سینه اش غرق از طلا بود
دست و پاش پر از حنا
جمله ای چون نور مهتاب
از حریر بود در بریش

اون عروس نالان و زاری
زیر عرش اسمان
با خدا راز و نیازش
اینچِنین میکرد بیان
ظلمی که بر من بکردن
آن پدر و مادرم
بر مسلمانان نکردن
ظلم گویان کافران

دوره ظلم و ستم
لشکرکشی ایکه درمیان
صحبت مهر و محبت
رفت از ای و بر زبان
بحر پول اون مرده شورون
طالب مرگن و بس
درد خود کردم بیان
تا بدانن دختران

حقم خو صادر کردن
آن پدر و مادری
غافل از پشت بردلم
خنجر زدن ناباوری
خاطر عیش عِیشَتِ
دنیا شدن مشغول و بس
بر من تازه بلوغ
چهل ساله دادن شوهری

از لحاظ زندگی
هیچی ندارم کم رسی
منزلی از سنگ مرمر
مال پول دارم بسی
هیچِ چیز جای محبت
چشم و دل پر ناکنه
دل که از جفتش جدا بو
هرگز اهنین دل خشی

چه خَش هَسته سُورُو پِشترُون

چه خَش هَسته سُورُو پِشترُون

دُوحت وچُوک وا گَر هَم گازی شاکه ، توی هیش وا گر هم چمک شاکه ،چه خش هسته پشترون ،جُووا شُو سَر سِراح شاخات ، اِستالون اسمُون بین خو بَش شاکه
صبح شَفق واصدای کُروسَک از خو بیدار شابو ، نون گرم کپ تاوی کل علی ، دوغ و نیمُشک ، گاون ( ملا زبیده ، عبدلرحمونو ، احمد دلشیخ ، مه صالح، خاتون مم اشتاب -عبدل هورنگاه ) چه شاچسبی وا دلمون .
چه خش هسته پشترون ،شو صدای دلنک دلنک برداله خرون ، احمد دلیسا ، معدی مه کلات و بپو تهری ، که خشت شاوارد ،شوون ماه رمضون ، دُهل سَحری احمد لنگو - نچُوک لالا و دهل زیبا شیرون ، بیدار شاکه بی زنون .روز عید فطر زیبا ، احمد و نچوک پرچم وادست ، کسر چَپُونی شازد و پول جمع شاکه



چه خش هسته پشترون جُوا وا وانت مَحیا و احمد عیسی ، بار شاکه وا ایسین ، سرخون ، خُمسرخ و دوگردون ،مغ بالا و محفوز ، کلوکربع و سندلی ، کنار ماچی ، تو مغ منیر ، مغ مالوم و مغ اجی عبدلرحمن ، سنگ ما زده بی کنارو ن ، پارو نرومون شادا ،
چه خش هسته پشترون
مولود حاجی معدلی تو مسجد گپ ، نوای برزنجی ، وقوطی حلوای مسقطی ، چقدر جا خو عوض ما که تا دوتا قوطی بشتر بگرنگ ، وا پول عیدی راحت الحقوم از (ماشین )چوکو ممد ،ما خرید ، پا دکون عاشق گازی تیله ما کرد . حیش که شابو بته معلق شازد ، لوطی بی پورحسن دادازینی شازد ،
زیبا شیرون پسین وا فلوت بی گَوُو از حموم در شوار ، نسا و فاطی ملا مشاطه گری شاکه بی گَوُ و جون شاکه ،میم علی کردو ، خُندغی شاکه ، کل علی اشپزی شاکه
چه خش هسته پشترون
صالح اتون سوار اسب رسول تو سورو میدون شادا ، بی دومار سوار شاکه ، در لَهر مهسن داوند جون دومار شا شُوت، پا مسجد گب نقل و بادوم رو سرش شارحت
ظهر تو بادگیر خو خش ما که ، پسین لو دریا گازی درا ، دارتوپا ، هفت سنگا و مالکا ، ما کرد
پا دوکون مم پلو یا عاشق ، حسن مییمی ، موسی لواری ، عبدلرحیم خمیری و یوسف ش گوهر ، وا دوکنی ، چاگلیت و پپرمت ما خری .
چه خش هسته پشترون ،هیچی مونه ، دل شادی موهسته ، نه موبایل ، نه اینترنت ، نه کلر و نه ماشین ،ولی عشق وشوری موهسته ، دوستی و رفاقت حرف اول شازد ،
چه خش هسته سُورو پشترون چه خش هسته سورو پشترون
...
نویسنده : گلشن سورو (ناخُدا)
سر سراح = بالا پشت بام
شاخات = می خوابیدند
استالون = ستاره ها
بَش شاکه = تقسیم می کردند
کُروسَک = خروس
نیمُشک = کَره
جُوا = انتهای فصل بهار و شروع شدن هوای گرم
بگرنگ= بگیریم
حیش، هیش = عروسی
گَوُو= عروس
خُندغ = زنهائی که همسایه ها و هم محله ای ها را به عروسی دعوت می کنند
دُومار = داماد
لَهر مَهسن = خانه محمد حسن
چاکلیت = شکلات
پیرمت= ( اگه منظور نویسنده بُرمیت بشت ابوت اب نبات )
دَرا ، دارتوپا ،هفت سَنگا ، مالکا = همه بازی بچه های قدیم بندر بوده که الان متاسفانه بچه های بندر با این واژه ها بیگانه اند !!

تو رفتی به دبی

تو رفتی به دبی، ای جان به سلامت

هَنوزا پهلو من از تو علامت
همو بوسه که اِدگفت روی سینه
ای بِی مه یادگارین تا قیامت
عزیز جا دندونون تو به چه جونی
برو سینه مه اِدنَهادِن نَشونی
اَدَم نشون تا خلقون بفهمِن
ما از دل عاشقیم نه سر زبونی
عزیز دندون تو سینه اهکرده سوراخ
بدون قطره خون و ذره ای آهه
اگه دوستون شوگو ای جاگَیِه چِن
اگم یار عزیز ای نارد بَروش داغ
دوتا داغی که یار رو سینه مه اینارد
به ول نینن خیلی ایشه معنا
هزار استاد ودانشمند بیاری
کسی ناتونت بکنت حل ای معما

گفتگو با قنبر احمد راستگو

در سال 1376 ، یعنی هنگامی که خالو قنبر در 52 سالگی قرار داشته است ، ماهنامه مقام موسیقایی ، گزارشی بلند بالا و گفتگویی صمیمی را با ایشان انجام داد .

باید جالب باشد که بدانیم بهترین نوازنده ی جفتی در سطح کشور ، چه حرفهایی را در 15 سال پیش داشته است ...

مثل جرقه های آتش "گفتگو با قنبر احمد راستگو"

.... در ادامه ی جستجو برای ثبت مطالبی از موسیقی جنوب (هرمزگان) به قنبر احمد راستگو می رسیم . قنبر راستگو که در میان نزدیکان بیشمارش ، خالو قنبر نامیده می شود ، نوازنده ی "جفتی" و از شروه (شروند) خوانان به نام منطقه است و گویی پرداختن به مقوله ی جفتی به عنوان سازی از سازهای مهم منطقه ، با نام خالو قنبر در حافظه ی هرمزگانی پیوند خورده است .

خالو نوازنده ی جفتیست که در نوای خود به موسیقی منطقه وفادار مانده است و از آن سو شاید تنها بازمانده ی نسلی است که موسیقی ناب جفتی را به دور از وجه ای ابتذال گونه ، سینه به سینه به یکدیگر رسانده اند . جفتی از سازهای ویژه ی منطقه است و به عبارتی صدای جفتی از بارزترین نواهای جنوبیست که در هر نطقه از خطه جنوب اعم از جنوب غربی و شرقی ، یا هرمزگان به عنوان مرکزیت جنوب ایران ، صدای خود را در اشکال یا ساختارهای مختلف نمایان ساخته است .

آهنگ پر پیچ و تاب و محزونی در مقام شروند و لالایی که در بوشهر و خوزستان از سازهایی نظیر نی انبان و خیک نای می شنوید و در جنوب ، هرمزگان و سپس جنوب شرقی ، سیستان و بلوچستان با نام های جفتی - قلم یا قلم جفتی ، همیشه و همه جا نمایانگر فرهنگ موسیقی جنوبیست و در یاد و خاطره ی هر ایرانی ، اصطلاحاً "موسیقی بندری" را مجسم ساخته است .

شاید یکی از زیباترین اوقات جنوب ، هنگامیست که در بازار شهر ، آواز مرموز و غم آلوده ی جفتی را جسته و گریخته ، یا از دور و نزدیک می شنوید و اگر پی جو شوید ، خواهید دید که این صدا متعلق به جفتی نوجوانی است که جفتی های دست ساز خودش را در ازدحام بازار عرضه می کند . کوتاه سخن ، نقل از اهمیت و اصالت این ساز است که همانند هم خانواده های خود در سایر کشورهای اروپایی - آفریقایی و آسیایی ، همیشه موسیقی ساحل نشینان تمامی جهان بوده است . و بنابراین اعتقاد که جفتی و امثال هم ، صدای باد و دریاست ، که از هفت بند این ساز دمیده می شود ، آن را از دسته سازهایی می سازد که در آئینی خاص یا مناسکی مانند جشن و سرور یا بعضی از مجالس زار ، مستمراً مورد استفاده قرار می گیرد .

" ساز جفتی در منطقه ی هرمزگان عبارت از دو ساقه ی نی موازیست که در هفت بند ، جفت یکدیگر (با 14 سوراخ موازی) قرار گرفته اند . این دو نی با موم عسل و در بافته هایی محلی به نام "خوس" به یکدیگر چسبانده می شود ، با دو دهانه برای دمیدن که همزمان با هم نواخته شده و بدین ترتیب با صدایی مضاعف نوای اصلی را برجسته می کند . "

و اما خالو قنبر ، مردی نیکو و نوازنده ای چیره دست می باشد که زندگی اش ساده است و شنیدن سازش برای ما همیشه فرصتی بوده تا به ژرفناهای فرهنگ جنوب دسترسی پیدا کنیم .

قنبر احمد راستگو (1324) اهل سرریغان میناب است . هنر جفتی نوازی را از دایی مادرش آموخته و با 33 سال سابقه کار و همکاری با اداره ی "فرهنگ ارشاد" بندرعباس ، در سال 1366 مقام اول نوازندگی جفتی را در جشنواره ی سراسری فجر کسب می کند . به هرترتیب ، خالو قنبر عزیز ما با دنیایی ساده و صمیمی هم اکنون میانسالی خود را آغاز نموده است و این گفتگو قسمت هایی از این گزارش بلند بالاست با خط خوردگی های بسیار ، که در فروردین 1376 انجام گرفته است . از این قرار :

■ خالو چرا به نی ، قلم دیگری پیوسته شده و چرا اصلاً "جفتی" نام گرفته است ؟

○ خالو قنبر : " یک نی تنها بنالد ، صدایش تنهاست ، خالی است ، اما اگر صدایش با جفتش همراه شود ، مثل عاشق و معشوق ، کامل می شوند . یکی برای دیگری غم و هجرانش را می نالد و دیگری دنباش می کند . اینها جفت هم هستند ، این دو نی صدایش مثل هم است . مثل دو خواننده که در کنار هم بخوانند . "

قنبر جفتی اش را برمی دارد و لالایی می زند ، آنهم با چه حُزنی ! لالایی اش همراه با ترجیع بند است (Strophic) که پس از هر ترجیع بند ، بار دیگر نوای لالایی در پیچ و تابی دیگر تکرار می شود . اما ترجیع بند این لالایی تقلید شیرینی بود از صدای مرغ "کغار" (در گویش محلی) یا همان قمری گردن طوقی معروف که کـوکـوکـو سر می دهد . در فضای آزاد و میان محله نشسته ایم ، روی تپه ای . آدمیزاد شیفته ی موسیقیست و ناخودآگاه حس شنوایی اش به جوشش واداشته می شود و هم از اینروست که اهالی محل ، سر از خانه های خود بیرون کشیده ، به حلقه ی ما و صدای خوش جفتی خالو کمبرشان نظر می دوزند .

قنبر احمد آهنگ را تمام می کند و می گوید : " اینهم لالایی " و اضافه می کند : " حسینی ، شروه - شمالی ، نواهایی هستند که با ساز جفتی می نوازیم . "

■ ما می گوییم : " مقامات ؟ "

○ و خالو می گوید : " نه ، ما تقسیمات موسیقی بندر را با شعر و شروه می شناسیم . مثلاً می گوییم شعر زهیری - شعر حسینی ، یا شروه لالایی - شروه ی خماری (شتربان) . اما شمالی اصیل ترین اینهاست . یعنی اصلش بندریست و با جایی قاطی نشده . { } شاد است و نام یک باد ، باد شمال . "

■ می پرسیم : خالو چه نسبتی بین هر کدام از این بندهاست که مثلاً شما نوای لالایی را می نوازی یا "شعر" حسینی . یعنی اینکه این بندها را چگونه ترتیب می دهی که ما اینگونه می شنویم ؟

○ خالو قنبر :

" قلم گفتا که من هفت پنجه دارم

خبر از آدم دلتنگ دارم

به پیش مردمان چیزی نگویم

کنار یار خود چون چنگ بنالم "

و اضافه میکند : " بند اول جیغ می زند و مویه می کند . بند دوم مویه و زاری اش را دلداری می دهد، با هم صحبت می کنند. بند سوم وساطت می کند تا بندهای اول و دوم به نتیجه ای برسند . بند سوم می گوید : چه شده ؟ بین شما چه اتفاقی افتاده ؟ بند چهارم شاهد است بین سه بند بالایی و سه بند پایین تر از خود ، یعنی بندهای پنج و شش و هفت . بند پنجم یکدفعه ای پیدایش می شود و می تواند کنار هر بندی به یک اشاره ی کوچک ظاهر شود . بند ششم هم همینطور ، یعنی در واقع پشتیبانی بند پنجم را می کند . بند هفتم اما هر چه شش بند دیگر نواخته اند را آزاد می کند تا به شعر و شروه ای دیگر بروی یا اینکه آهنگمان تمـام می شود ... بند هفتم نوایمان را کامل میکند و خلاص . "

■ " خالو بندهای جفتی را بر چه اصلی می سازند ؟ "

○ خالو قنبر : " نی های جفتی را با هم در دان می گذارند و می دمند . هر نی هفت سوراخ دارد که در مجموع هفت جهت ، یا 14 سوراخ می شود . فاصله ی هر جفت تا جفت بعد ، به حساب خود ما نصف یک چوب کبریت است . این دو نی صدایشان مثل هم است . اما برای ساختنش از یک ساقه ی گیاه نی نمی توان دو بند کنار هم را برید و جفتی درست کرد . نمی توان بند اول را مثلاً چهارم گیاه را با هم جفت کرد . به هم نمی خوانند . صدای بندهای خیزران از پایین به بالا نازک تر می شود . "

بر این اظهارات اضافه می کنیم که پایگی گام جفتی از سُل آغاز می شود و با انگشت گذاری حساب شده تا بند هفتم ، (لا ، سی ، دو ، رِ ، می ، فا ، سل یا اکتاو) ادامه می یابد .

قنبر سینه ای صاف کرده می خواند :

" کـوکـوکـو تو چرا اسمت کغارن ؟

به دور گردنت ، نقش و نگارن ؟

تو رفتی تا به صحرا دَنگ* بچینی

که چوکونت* در این لانه چه خوارن* "

دریافت شروند کـوکـوکـو : http://www.mediafire.com/download.php?3t33la7zefre36i

و باز آوازش لالایی بود و سپس همان لالایی نوازی با سه ترجیع بند از صدای مرغ کغار که با جفتی ادامه پیدا می کند .

قنبر احمد تا بحال در زمینه ی موسیقی تئاتر نیز فعالیتهایی داشته است . از جمله تئاتر موزیکال سبزپری* (1367- ابراهیم زارعی) و پیش از این در تئاتری با نام "پتوروک" ، اجرای موسیقی صحنه را بر عهده داشته است .

■ از اومی پرسیم : " پتوروک یعنی چه ؟ "

○ خالو می گوید : " پتوروک یعنی جرقه های آتش اما در اصطلاح به "زار" هم گفته می شود . احسان و لطف زار مثل جرقه های آتش به اهل مجلس می افتد . "زار" را باید با هم قسمت کرد ، مگر نه اینکه غم دوست شما به شما منتقل می شود ! غم همان زار است . "

■ از " زار " بیشتر برایمان بگو ؟

○ خالو قنبر : " در یک مجلس زار ، غم بیمار را اهل هوایی که نشسته اند چون جرقه ای آتش می گیرند و با هم قسمت می کنند . برایش میخوانند ، گشته* می سوزانند و وقتی که متوجه می شود باد دارد زیر می آید (خارج کردن زار یا همان باد از بیمار را اصطلاحاً به زیر کردن یا زیر آوردن تعبیر کرده اند) ، دهل می کوبد و به او کمک می کند .

زار از پا می آید ، قلب تندتر می طپد ، در دو شانه ات می افتد و مثل پروانه فر و فر میکند . می رود پشت گردن و سنگین می شود و همانطور که گفتم دیگر نمی فهمی چه شده ، می رقصی و خودت را سبک می کنی . "

■ آیا از جفتی در مراسم زار هم استفاده می شود ؟

○ خالو قنبر : " نه ، ولی برای بعضی از بادها ، مثل باد خوک ، که باد خبیثی هم هست ، از یک جور نی که صدایش شبیه به جفتیست ، به نام "شش" استفاده می کنند . این باد ، فقط با شش زیر می آید و دهلی که ملایم می زنند . ساز "لیوا" هم هست که در مزاسم زار لیوا می نوازند . ساز لیوا بلند است ، بلندتر از جفتی ، یک زبانک مضاعف دارد . قمیش لیوا را با پیش* نخل می سازند . اما جفتی نه . این ساز مال مراسم های جشن و سرور است و همینطور برای تنهایی توی کوهستانی ، دشتی ، روبروی دریایی . همانطور که گفتم صدای جفتی غم شاد است . "

■ خالو از خودت بگو ؟

○ خالو قنبر : " من و برادرم به سرپرستی عمه ی مادرمان بزرگ شدیم و من از همان کودکی هنر جفتی نوازی را از دایی مادرم آموختم . "

■ اسمش چه بود ؟

○ خالو قنبر : " غلام فیروز . پنجه ی شیرینی داشت . یادم هست که دایی وقتی جفتی می زد ، مرغ کغار پایین پایش می نشست و کـوکـو می کرد . بله ، ما زیر دست دائی (عمه ی مادری) بزرگ شدیم و پدر و مادر خود را ندیده ایم . دائی ما را به زحمت بزرگ کرد ، تا ما هم بعدها بزرگتر شدیم و زمستان ها به بندر می آمدیم و کار می کردیم . روی کشتی ، برای ماهیگیری . اما از دوازده سالگی آمدیم بندر و همینجا ماندیم . از همان سالها تا امروز جفتی زدن برایم کار واجب شده است . ساعتها می نوازم و از صدایش دل نمیکـَنم . "

شیونی نواختن جفتی ، دل شیونی می خواهد و قنبر احمد راستگو آتش به جان گرفته ی این کار است . استادی مسلم که در کمال خضوع برای هر گونه همکاری در جهت اشاعه ی فرهنگ موسیقی جنوب کوتاهی نمی کند .

قنبر احمد هم اکنون با موسی کمالی هنرمند خوش قریحه ی بندری مشغول به همکاریست که در طی آن صدای جفتی با کوبش جهله* نوازان همراه گشته است و می رود تا به تجربه های تازه تر و به عبارتی معاصرتر دسترسی پیدا کند .

■ می پرسیم : خالو ، به نظر ما صدای جفتی از طبیعت اطرافش تأثیرها گرفته مانند همین صدای کغار و یا باد و دریا ، صدای جنگل و نخلستان ، غم و اندوه و به قول شما غم شاد . دیگر چه چیز ناگفته ای می ماند ؟

○ خالو می گوید : " بله ، درست است . اما هفت بند جفتی ، هفت بند تن است که با هم به کار می افتند و صدای جفتی مثل قلب است که می تپد و های های می کند . "

▌▐پانویس :

دنگ : دانه
چوکونت : بچه هایت
چه خوارن : چه بخورند
سبزپری : نمایشی موزیکال براساس داستانی افسانه ای از عشق باغبانی به پری زادی به این نام . این نمایش تا حدودی منسوخ شده است .
گشته : ماده ای خوشبو که مانند اسپند در آتش می سوزانند
پیش : برگ نخل
جهل : نوعی کوزه سفالی با بدنه ای کاملاً مدور که در منطقه ی میناب ساخته شده و برای حمل آب از آن استفاده می کنند . موسی کمالی ابداع گر نواختن بر این نوع کوزه است .

نکته : این مطلب به زبان فارسی نوشته شده تا قنبر راستگو ، هنرمند اصیل جنوب را همه بشناسند . لطفاً این مطلب را برای دوستانتان به اشتراک بگذارید .
منبع : www.Shaqoo-Music.Blogsky.com