واژه بندری 4

1-گا دیریائی (gadiryaei):اسب آبی. تقریبا چهل سال پیش این موجودات به کنار سواحل بکر بندرعباس می‌آمدند و آنجا استراحت می کردند .قدیمی‌ها خوب بیاد دارند.

۲ کربه( Karba ): آفتابه ای که از گل ساخته میشد و مورد استفاده ی مردم بود.

۳ووغار ( Wughar):جزر. پایین رفتن آب دریا

۴ سمبر( Samber): معلق و پا در هوا. بی ثبات . (بیشتر این اصطلاح را ماهیگیران در مواقعی به کار میبرند که قایق را بدون لنگر انداختن روی دریا شناور می سازند . )

۵ تک( Tak):حصیری که با برگهای درخت خرما بافته می شود.

۶ لوار( Laowar): به بادی گفته میشود که بسیار خشک و داغ است و معمولا از شمال به جنوب می وزد .

۷ کفورک( Kaafuork):شوره ای که به لباس و پوست می نشیند .

۸ رونگ( Rong): موجهای بزرگی که که زیر سطح آب هستند و هنوز نوک قله اش سفید نشده و کف نکرده است.

۹ جِنگِر ( jenger): عروس دریایی. این موجود به هنگام خطر از خود شیره ای تولید می کند که پوست را به مدت زیادی به خارش می اندازد و برای کسانی که پوست حساسی دارند عواقب بیشتری نیز دارد . (جنگر و خنجر هم گفته میشود )یک نوع چسب گیاهی هم به همین نام است.

۱۰خارشنگ( Kharsheng): آبشش ماهی . بیشتر ساحل نشینان از روی خارشنگ ماهی تشخیص می دهند که ماهی تازه است یا نه

11-کرابو(Karaboo): دولفین ..

احسان رمضانی

عکس : محمد شریف عابدینی

مندیل

مَندیل از پوشش ون کدیمی مردُون هرمزگان بودی ، زمون کدیم داخه زمستون شُوون خیلی سر بودی ، و غایه بارشت پامُغی ون مجبور بودن بی هُو گتن اَ روخونه برن در ، و تنها حفاظ کله شون از سرما و نعشی همی مندیل بودی ،، (البته زمستون ون حالا مث کدیم سرد نین ، وا کول خالو مَح شریف زمستون هم زمستونون کَدیم ) داخه تابستون هم غایه بادُن تند مندیل شو اپیچی تو رو خو تا از خاک و غبار در اَمُون بشن و هوا لُواری هم مندیل خو شو اَخیس وند و نَ سر شو اَکه ، اکثرآ لُنگ بصورت مندیل نَ سر شو کردی و بعضی وختون یتا لُنگ نَ کمر شو بستی ، که وخت خافتن همی مندیل (لُنگ) هم ار رو خو شو کشیدی ،، ولی بستن مندیل خودی هنرن ، جونون امروزی اتونن مثه ای خالو مندیل بُبَندن ؟؟؟ .. عکس : پاپایا ایلزاده

قلعه پرتغالیها در سال 1857 میلادی

قلعه قدیمی پرتغالیها در هرموز 

Old Portuguese Fort at Ormuz in the Persian Gulf

.

چوک شغو

نقاشی بر خاک هرمز

نقش و نگاری بر خاک پاک هرموز

اثری از عبدالرسول دریاپیما ، هنرمند بومی

.

چوک شغو

رطب و امبا

فصل رطب و امبا ن ، و بازار مینو ای ای روزون وا رطب و امبا شکلی جُون ایشستن 
..
محمد مذنبی

بی بی جان ...

بی بی جان بلاسی ئوت به صدتا کابینت اهرزت

پیک نیکت به صدتا گاز و فر اهرزت و..... خودت

هزار سجاده سجود و بوسه مهر تقدیمت.. 

...

پاپایا بندر (ایلزاده)

پوشش زنان سیریک

لباس زیبای بلوچ های هرمزگان .........سیریک

..

پاپایا بندر (ایلزاده)

بی توجهی به خواجه عطاء

تندباد بی توجهی؛مردم خواجه عطاء را به ستوه آورده

دریانیوز : شغل مردم خواجه عطاء بندرعباس از قدیم صیادی بوده و نسل در نسل همین پیشه را به عنوان منبع درآمد خود برگزیده اند و با پدران خود به دریا رفته و روزی خو د را با پهن کردن تورهای صیادی و یا دیگر روشهای صید نظیر مشتا ، گرگور و .. در دریا و صید انواع و اقسام آبزیان به خانه می بردند. حال که صید صنعتی جایگزین صید سنتی گردیده و ذخایر دریا را نیز کاهش داده، صیادان جوان با مشکل مواجه شده اند و شیلا‌ت هم با هدف حفظ ذخایر موجود دریایی مجوزهای جدید صید صادر نمی کند. "محمد قریشی " 32 ساله یکی از ساکنان محله خواجه عطاء که از بچگی به همراه پدر به صیادی رفته و با فنون صید و صیادی آشناست ؛ عدم صدور مجوز صید را یکی از مشکلات‌ عمده مردم این منطقه عنوان می کند و می گوید: پس از سهمیه بندی بنزین و عدم تامین سوخت قایق های صیادی فاقد مجوز مجبوریم گالن های 20 لیتری بنزین را 18 هزار تومان بخریم تا اینکه بتوانیم ساعتی ، روزی خود را از دریا صید کنیم و منبع درآمد اندکی داشته باشیم . وی با اشاره به عملیات اجرایی احداث پارکینگ برای قایق های صیادان در ضلع شرقی انتهای بلوار 21 متری خواجه عطاء اظهار می دارد عدم ساخت در ضلع غربی انتهای بلوار 21 متری و سایر قسمت ها باعث بروز مشکلا‌تی برای صیادان محله شده و آنا مجبورند قایق های خود را با مشکلا‌ت زیادی به جلوی منزلشان منتقل کنند. "کریم بیگلری" دیگر جوان محله از نبود موج شکن و پارکینگ جهت پارک قایق ها با توجه به عبور بلوار ساحلی از این منطقه و مسدود شدن راه عبور و مرور و آوردن وبردن قایق ها و از بین رفتن منظره طبیعی اکوتوریسمی صدف های دریایی و خرچنگ ها و اجتماع مرغ های دریای و... در این منطقه بدلیل احداث بلوار ساحلی و سنگ ریزی و... گلا‌یه می کند و می گوید: در حالیکه شغل اصلی مردم صیادی است؛ عدم صدور مجوز صید باعث بیکاری جوانان وسوق یافتن آنان به سمت انحرافات مختلفی کشیده شده است و باعث تغییر شغل از صیادی به قاچاق کالا‌ گردیده است. یکی دیگر از ساکنان می گوید: در حال حاضر اگر کسی بخواهد صیادی کند بایستی مجوز صید را از صیادان قدیمی که مجوز صید دارند بخرد که هزینه آن حدود 35 میلیون ریال می باشد و با تغییر نام و پرداخت عوارض و.. این مجوز بیش از 50 ملیون ریال هزینه دارد. وی می گوید : درحالیکه در سایر استانها مانند بوشهر برای صیادان مجوز صادر شده است ولی در هرمزگان صیادان با مشکل مواجه هستند."پژمان مریدی" نوجوان 17 ساله خواجه عطایی که در تعطیلا‌ت تابستانی و تعطیلا‌ت مدارس به همراه پدرش و دیگر دوستان به دریا می رود و یاریگر پدرش در صیادی است از نبود فضای تفریحی ، فرهنگی و ورزشی در محله گله مند است و خواستار توجه مسئولا‌ن به جوانان این محله قدیمی بندرعباس است . صیادان محله اظهار می دارند در حال حاضر افاغنه د راین منطقه اقدام به صید میگو می کنند ولی هیچگونه برخوردی با آنان صورت نمی گیرد . آنان می گویند: عده ای از اهالی در حال صید جان خود را از دست داده اند.تعدادی از صیادان خواستار حل مشکلا‌ت آنان با در نظرگرفتن حفظ ذخایر دریایی و ایجاد اشتغال برای مردم این منطقه هستند. در ضلع جنوبی چهارراه 21 متری خواجه عطاء که داربست فلزی قرار داده شده و شهرداری آ ن را به عنوان مکانی جهت عرضه ماهی قرار داده است ولی به دلیل عدم وجود هیچگونه امکاناتی اهالی از این جایگاه استقبال نکرده و در چهارراهها و بلوار شهید چمران به عرضه ماهی و میگوی خود به مشتریان مشغولند و با فرزندان خردسال خود این نعمت دریا را میهمانان سفره هموطنانشان می کنند .آنان اظهار می دارند در صورتیکه جایگاهی بهداشتی با امکانات آب برق و.. مانند بازارچه "محله پشت شهر" در این محله احداث شود علا‌وه بر ایجاد اشتغال و عرضه ماهی ، میگو و سایر مواد غذایی؛ کاهش ترافیک در مرکز شهر را به دنبال خواهد داشت. در ضلع شمالی داربست فلزی زمینی وجوددارد که ساکنین محله با هزینه خود تیرک و تور والیبال در آنجا نصب کرده و خاکریزی نموده و به روش غیرایمن برق مورد نیاز زمین والیبال درآنجا نصب کرده وشبها حدود 40050 نفر نوجوان وجوان منطقه در این زمین بازی می کنند. "جاسم ترکچین"یکی از جوانان محله می گوید: علی رغم وعده "دانش " نائب رئیس شورای شهر بندرعباس و شهردار که از این مکان بازدید داشتند مبنی بر ساماندهی و احداث زمین ورزشی مناسب در این مکان که یک چار دیواری کلنگی بلا‌استفاده درآنجا نیز وجود د ارد؛ ولی تاکنون بعد از گذشت حدود دو سه ماه از وعده آنان ، قولشان عملی نشده است. یکی دیگر از جوانان با انتقاد از نبود مجتمع ورزشی ،فرهنگی ، هنری در محله می گوید: تنها باشگاه فرهنگی ورزشی خواجه عطاء که با حمایت های مردمی شکل گرفته و هم اکنون فقط رشته فوتبال دارد ؛به دلیل اخذ وجه نقد از علا‌قمندان و ضعف مالی نوجوانان و جوانان محله ، امکان استفاده مردم محله از این باشگاه وجود ندارد . صحنه تاسف انگیز که مرا نیز متاثر نمود کوچه های لجنزارهای موجود در محله بود که حتی در زمان تهیه گزارش متوجه شدم تعدادی از نوجوانان و خردسالا‌ن در این لجنزارها بازی می کردند و مردم محله از وضع موجود که باعث شیوع انواع بیماریهای پوستی و.. فرزندانشان شده اظهار نارضایتی می کردند و می گفتند متاسفانه دستگاهها و ادارات مسئول هیچگونه توجهی به مشکلا‌ت آنان ندارند و حتی برای آسفالت کوچه های خاکی و لجنزار محله اقدامی نمی کنند. "بهرام دهباش" یکی از اهالی و جانباز 20 درصد جنگ تحمیلی که در صنایع دستی دریایی و کارهای تجسمی استعداد بخصوصی دارد به گزارشگر دریا می گوید : قادر است هرگونه تصویری را با صدفهای دریایی درست کند . وی که برای دریافت وام 50 میلیون ریالی صنایع دستی به صندوق مهررضا (ع) معرفی شده به دلیل نداشتن ضامن نتوانسته از این وام بهره مند شود و زندگیش نیز در حال حاضر به سختی می گذرد . او می گوید: آنچه که به جایی نمی رسد فریاد است . هیچکس به فکر قشر آسیب پذیر و فقیر و نیازمند جامعه نیست. "محمود مرادی " عضو شورای هیئت امنای مسجد سید الشهدا (ع) خواجه عطاء با اشاره به نبود فضاهای تفریحی ، فرهنگی ، ورزشی و.. در محله ، دو فضای خالی روبروی باشگاه خواجه عطاء و ضلع جنوبی محل احداث ساختمان جدید دادگستری استان را نشانم می دهد و می گوید: مسئولا‌ن می توانند در این زمین ها مجتمع های فرهنگی ورزشی ، تفریحی ، پارک ، فضای سبز و.. احداث نمایند تا اینکه جوانان اوقات فراغتشان را به جای نشستن سرکوچه ها و هدر دادن بهترین سالهای عمرشان بتوانند به بهترین نحو استفاده کنند. وی نبود امنیت را یکی دیگر از مشکلا‌ت محله عنوان می کند و از سردار دشتی فرماندهی انتظانی استان می خواهد با استقرار "ایستگاه پلیس" در این محله وافزایش گشت ها و برخورد با مزاحمین نوامیس مردم و اراذل و اوباش و خلا‌فکاران ،‌امنیت لا‌زم را در محله ایجاد کنند. "مهدی نظری" یکی از جوانان محله با اشار به استعداد نوجوانان محله در شنا ، قایق سواری ، بازیهای محلی ، ورزشهای ساحلی ‌ماهیگیری و لزوم برنامه ریزی برای بهره وری بهتر از اوقات فراغت نسل جوان این منطقه می گوید : تا قبل از استقرار ایستگاه امداد و نجات درکلوپ دلفین محله، تربیت بدنی آموزش هایی نظیر اسکیت ،قایقرانی ساخت قایق های کایت و برگزاری مسابقات را در این مکان اجرا می کرد. دراین محله "انجمن معتادان گمنام" جهت ترک اعتیاد معتادان و "موسسه فرهنگی هنری پی په سرای هنر" نیز وجود دارد که نیازمند حمایت های مسئولا‌ن استان هستند. آنچه که در انتهای بلوار 21 متری خواجه عطاء توجهم را جلب نمود ،ریخته شدن حدود دویست کیلوگرم از ماهیهای ریز بود که در کنار تیر برق که زباله ریخته شده بود دل هر ناظری را به درد می آورد ؛ زیرا اگر این ماهیان فرصت رشد و نمو داشتند تبدیل به چند صد کیلو ماهی می شدند و میهمان سفره من و شما می گردید. یکی از جوانان محله می گفت: به دلیل ضعف آموزشی هر روز شاهد تکرار این موضوع هستیم و بخشی از ذخیره محدود دریا به این نحو از بین می رود. وی می گوید: ضروری به نظر می رسد که شیلا‌ت هرمزگان برای صیادان دوره ای آموزشی برگزار کند و در مورد لزوم حفظ ذخایر دریایی و نحوه صید به آنان آموزش دهد تا اینکه این منابع خدادادی به راحتی از بین نرود . وی البته به این نکته هم اشاره می کند که به دلیل اینکه شغل اصلی مردم این منطقه صیادی است بایستی به گونه ای برنامه ریزی شود که صیادان با روشهای نوین صید نیز آشنا شوند و از طرفی جایگاه عرضه آبزیان بصورت بهداشتی هم در این محله احداث گردد تا جوانان ومردان دریا با آرامش خاطر صید خود را به فروش برسانند. تعدادی از جوانان محله نیز با اشاره به وجود دو قطعه زمین خالی در ضلع شمال شرقی و شمال غربی چهارراه بلوار معلم ؛ این زمین ها را فضای مناسب جهت احداث مجتمع های تفریحی ، فرهنگی ، ورزشی و.. عنوان می کنند.

گزارش :علی زارعی

حبیب سوروئی

گپ دل (بخش 2 )

یه روزی هوندن شوگو واهم دگه فرق اکنی
یعده بهایی ان ، یکتا شیعه ، یکتا سنی
یکی چپ بو یکی ملا ، یکی هم بی درکجا
هر کسی یه فرقه ای ، گپ شزه وا یه زبونی
یتا مال لار و اوز بو ،یتا سرحدی سهار
گپ و گویش بو مهم، یادشو ره هم زبونی
مردم ساده ما ، ایاد شکه همدلی و
گپ و کوچک دگه هیچ تا احترام هم شونی
همه وا هم دگه بد ، همه بودن دشمن هم
دگه بقیش چه بگم هر چی بگم خوت ادونی
هر که زودته هوندن ایجا فکر اکنت مال خودشن
ای کاکا بندری و سرحدی ام وا هم دگه فرقی شونی

.....

بندری کسین که کینه ای نبوت
تو دلش هیچ شیله پیله ای نبوت
بندری اون که دلش یه دل بشت
غم و غصه توی سینه ای نبوت
همو بهتر که نگن او بندرین
آدمی که فکر دیریا ای نبوت
وقتی گشنگیش تموم بو و بو سیر
فکر همساده گشنه ای نبوت
کنته درخت خو بریدن و
ریشه خو زدن وا تیشه ای نبوت
تا یه چند روز یه جایی راه ای شدا
فکر پر کردن کیسه ای نبوت
...
خالو مجید