صنایع دستی هرمزگان

صنایع دستی در استان هرمزگان مثل بسیاری از جاهوی دگه ی کشورمون حالت مکمل اقتصاد، کشاورزی ایبودن و در اکثر مواکع تامین کننده بخشی از نیازون منطکه‌ بودن . «گلابتون دوزی» ، «خوس دوزی» ، «بادله دوزی» و «زردوزی» از مهم‌ترین صنایع بومی استان بودن که در واکع منحصر به استان هرمزگان بودن و هستن و مشابه ایشو در مناطک دگه ی کشور یافت نابوت . این هنرون در میون اهالی بندرعباس، بندرلنگه، بستک، و میناب، کاملاً رایج هن و از کدیمون برای تزیین لباس از ایشو استفاده شواکرده . حصیربافی از جمله صنایع دستی هستن که در مینوو، بشگرد و روستاهوی اطراف اون رواج فوق العاده شستن و تکریباً تمامی زنون و دهتون با ای هنر آشنا شونهستن . سفالگری هم در منطکه مینوو، از صنایع دستی سنتی منطکه محسوب ابوتن . .

.
.
نویسنده : مهدی باصره

گروه کلودنگ

ایستاده از راست : هاشم مینابیان، مرحوم ابراهیم پیل افکن ، حسین لوتی
نشسته از راست ، حسین خان ، مرحوم علی خان ،اسماعیل پیل افکن
عکس سی و خوردی سال قبل از گروه کلودنگ

مکتب خانه 2

پیش ازمعرفی چندتا مکتبخونه معروف وا چند نکته اشاره بکنم.
1- سندو مدرک مستندکمی درمورد فرهنگ تعلیم وتربیت درهرمز گان پیش از اسلام جز چند مورد که دو موردش استادم آغای خطیبی زاده درجزوش اشاره اکنت. درجاسک علامت لنگر وزنجیر روی سنگ و ستون های بریده شده در دل کوه صادرمن و در جزایر علائمی پیدا بودی که وا ایی علائم اگن سنگ نوشته .
2- نابو بگی پیش از اسلام هرمز گان فرهنگ تعلیم و ت اینبودی چونکه تمام ایران کدیم مهد تمدن وفرهنگ بودی .وا احتمال خیلی زیاد درجنگن ایی اسناد ازبین رفتی یا شبردی مثه حمله اعراب وحمله اسکندر و دگر جنگن .بعضی چیزن هم شفاهی لو وا لو ( دهن به دهن )گشتی تا وا ما رسیدی.
3- مکتبن دو گهره ( دو شیفت ) هسترن. ازصبح تا بنگ ظهر. و عصر از دو تا پیش از غروب.
تو بعضی مکتبن نوشتن هم یاد شادا که ملا وا گنجر و شیره خشک درخت کهور مرکب درست شاکه وبعد ملائون از مرکب عنکاس استفاده شاکه. کسانی که مکتب تمم شاکه شاگو فلانی سواد مکتبی ایشه. مکتبخونه تو خونه ملا هسته که زیر سرگ که از دار گز و تافال و سوند درست بوده درس شا خوند .زیر انداز هم تک هسته که از پیش مغ بافته.
هو ( آب) او زمون لوله کشی نهسته و هر شاگردی باید هو همراه خو ایوارده که تو کوزه کو (کوزه کوچک) همراه شاوا بعضی مکتبن پولی شناگه وبرای صواب کار شاکه..ولی بیشتر مکتبن پولی هسته و غیر شهریه که پول کمی هسته. پنجشنبه هم یه چیزی بی ملا شادا که پنجشنبدی شاگو .حالا اسامی چند تا مکتبخونه قدیمی .
1- مکتب ملا احمد ملا 2-مکتب ملاعلی رستمی 3- مکتب ملا جهان
4-مکتب ملا غلام موذنی 5- مکتب مشدی ملا حسن کاتوزی که مکتبدار معروف رودخونه از توابع رودن هسته 6- مکتب ملا احمد فهیمی7- مکتب ملا خدیجه حاجی عبدالحسین
خب دوستان تا همیجا ایی مطلب در مورد مکتبخونه تمام بکنم یا روزن بعد هم در مورد تک تک ایی مکتبن چیزونی که گرد آوری امکردی بنویسم. ایی دگه با شما دوستانن. تهیه و گرد آوری - حبیب سورویی

مکتب خانه 1

امرو موا درمورد مکتب خانه تو بندر و اطراف بی شما بگم .پیش ازتاسیس اولین مدرسه امروزی دربندر که مدرسه جاوید بشت تعلیم وتربیت چولنگن ( چوکن ودختن)در جایی به اسم مختب (مکتب) انجم شاگه که هنوز هم در بعضی جائون تابستون دایر ابو. تدریس تو مکتب از خوندن الفبای قران شروع شابو که بصورت آهنگین تدریس شاکه وا ایی خاطر که زودتر یاد بگرن (تاثیر موسیکی درتعلیم و تربیت) وبعد خندن قران عمه جزء وبعد تاختم قران. بعدخوندن کتابهای مبدا و حمد بی حد -کریما-گلستان و بوستان و...که بیشترکتابن بصورت شعر هسترن. امتحان نهایی هم بصورت فردی هسته.وختی شاگردی قران ختم شاکه باید به ملا شیرینی ایوارده.و تو مکتب بی او مراسمی شاگه که خانواده او شاگرد وا کمک فامیل و همسایه حلوا دوشابی درست شاکه.یک منجل مال مکتب هسته . بردن حلوا هم باشعر خونی هسته تا در مکتب شارسی اوکه منجل حلوایی رو سرش هسته شاخوند. ای حلوا حلوا دارم /حلوای اعلا دارم
حلوای تن تنایی/تانخوری ندانی. بعضی تن ترانی هم شاگو. اول ملا شاخه وبش خو شاسیدوبقیه هم بین شاگردن و همراهن تقسیم شاکه.آداب تربیت شاگردان بعضی مکتبن یک هفته اول فکت به تربیت شارسی که شامل آداب سلام کردن به گپترون و وخت ورود به خانه و مکتب2-اداب پوشیدن لباس تمیز و تمیز نگهداشتن لباس 3-آداب حمام و مسواک زدن کدیمو مسواک و خمیر ودندن نهسته باید هرشاگردی پار( ریشه) درخت چوج یا توج وا طول 10 سانت همراهی بوده که طعم خمیر دندان کلگیت کدیمی شاداوباید مرتب مسواک ایزده. تنبیه هم توهر مکتبی هسته که روش تنبیه تو هر مکتبی فرق شاکه. هر مکتبی یک یا چند مبصر ایشسته که وا ایشن خلیفه شاگو .
 
نویسنده : حبیب سوروئی

مدرسه جاوید 3

همو طوری که کبلا امگه تا سال 1305مدرسه که ملی هسته دولتی ابو و مرحوم شجاع نظام نائب الحکومه بندر ساختمن جدید مدرسه تو خیابن بهادر شمالی در اختیار آموزش و پرورش که او موکع شاگو اداره فرهنگ انست.ایی مدرسه درش واطرف دیریا(جنوب)هسته باید حدود 15متر تو حیاط طی اتکرده تا وا کلاسن و دفتر رسیدری. کلاسن واتاک دفتر2متر از حیاط بلندتر ساخته بوده که 10تا پله شاخه وسمت شمالی ساختمن هم 10تا پله ایشسته کلاسن از 4طرف بازه یعنی وا دیوار حیاط نچسپیده که باعث خنکی کلاسن شبو زیر زمین ساختمن وا عنوان انباری استفاده شاکه. توکسمت شمالی یک حوضچه ای هسته که هر روز صبح یتا اشتر وا 8بلاسی (حلب)هو چاه نابن یا برکئون شاوا توش خالی شاکه بازم تو کسمت شمالی هم یک آب انبار سر پوشیده هسته که وا هو بارن که راه شاکه پر شابو هرچند که آلوده و غیر بهداشتی هسته ولی بی او دوره نعمتی هسته.بعدا که بندر لوله کشی بو تو ایی مدرسه هم از هو لوله کشی استفاده شوکه.

مدرسه جاوید حدود 100سال تو ایی دو مکان دایر بودی که که مردان زیادی به اجتماع تحویل ادیت که در عرصه های مختلف زندگی از آموزگاری-دبیری ومهندسی بگه تا بازرگانی - دریانوردی-کارمندی و غیره منشاء خدمات مهم و بر جسته بودن. مردانی که وا گردن نسل های بعدی حک زیادی شو هه و ایی حک باید ادا بشت. ایی قاتون خداوندین که هرکه شکر گذار مردم نبو بعیدن که شکر گذار خداوندبشت. حیف و صد افسوس که متاسفانه ایی مدرسه هم در یک حرکت عجولانه بدون اینکه جزء آثار باستانی میراث فرهنگی در بیات خراب اکنن و جاش تربیت معلم زینب کبری(س) که شابو جای دگه بسازن درست اکنن.

یکی از مدیرن مدرسه جاوید تو خیابن بهادر شمالی آغای سید حاتم طاهری - ناظم آغای احمد فروتن و معلمن آغای احمد سایبانی و خانم ها صغری فهیمی زند و معین الدینی. تشکر اکنم از خانم فرانک طاهری دخت آغای سید حاتم طاهری که ایی اسامی در اختیار ما اینهاد. و تشکر اکنم از صدیقی عزیز که تو دیدگاه اینوشته بپش آغای محمد هادی صدیقی معروف به قائد یکی از فارغ التحصیلان و معلم مدرسه اول جاوید که سه راه دلگشای فعلی بودن.
همچنین ،علی خان (علی حبیب زاده ) و رامی (ابراهیم منصفی )و سید عبدالرحیم خطیب و صالح سنگبر دوره ابتدایی تو مدرسه جاوید تمام شوکردی

دو کسمت اول مطلب چکیده ای از جزوه استادم آغای محمد خطیبی زاده سورویی هسته و ایی کسمت آخر هم نوشته ایی از استاد قلم
آغای احمد سایبانی هسته که تو روزنامه صبح ساحل مورخ مهر ماه 1384وا چاپ رسیده و همیطو تو وبلاگی بنام بندر خوبم که از شهریور 1384تا دی ماه 85 هسته اینهاده که متاسفانه اسم صاحب وبلاگ نادنم و از دوستان اگه کسی افهمت بگیت تا حک ایشن هم ضایع نبو بایه بگم

ایی وبلاگ یکی از وبلاگن خیلی مفید بندر هسته که تعطیل بو.
با تشکر از همراه همیشگی ما حبیب سوروئی گرامی بخاطر تهیه ای مطالب و همه مطلب ون با ارزشی که بی صفحه گپ و گویش ایرستادی
.
عکس : محمد شریف عابدینی (مرد اشنای قشم )
ای عکس از دبستان بلوکی کشم ن ، ما فکط دوتا عکس از مدرسه جاوید و موسس ون مدرسه موهسته که داخه دو مطلب کبلی پست مُو که و بخاطر حال هوای ای مطلب از عکس دبستان بلوکی کشم استفاده مو که

 

مکتبخونه ملا جهان

مکتبخونه ملا جهان چیکده ایی از جزوه منتشر شده استاد محمد خطیبی زاده سورویی

ملا جهان یکی از مکتبدارن معروف زمون خو هسته و از ملائون سختگیر و سخت کوش . روش تدریس او طوریه که شاگردنش الفبا واخوبی یاد شاگه و اگه شاگردی نی فهمیده با لب خونی اشاره یاد شادا تا او شاگرد یاد ایگفته.

روش تنبیه او دونوع هسته یکی موکه در س خوندن تو مکتب اگه شاگردونی شیطونی یا مزاحمتی بی شاگردن ایجاد ایکرده وا ترکه درخت چوج یا توج وا جونشن شاکه و موکع تنبیه خطا کارن شاگردن وا صدای بلندت شاخوند و سرو نیم تنه خو وا شیک و شتاب بیشتری خم و راست شاکه. تنبیه دوم اگه ملا جهان خبری بوده که شاگردی بی والدینش ویا کس دگه اذیت ایکرده یا نماز نی خونده یک دار گپی اشسته که واکمک شاگردن پاش وا همی دار شابست و چند نفر دوسر دار شاگه و بلند شاکه و ملا وا ترکه کپ پاش شازه که وا ایکار شاگو فلک چوب یا بی او وادار پایه سرگ یا وا کنته مغ شابست و وا ترکه حسابی شازد که خبر تنبیه او سرتا سر محله شا پیچی.که ملا جهان امرو ایطو تنبیه ایکرد و شگردن ایی ملا با تمم کردن مکتب مردن و زنن نامدار و ادیب محله هسترن و اولادن ایی شاگردن چند سالن پیش از روش تدریس و تنبیه و زحمت ملا جهان وا نیکی یاد اکنن.شعری که که ایی ملا یاد شاگردن ایداده و باید از بر شو خونده وا خصوص وکتی شاگردی قران ختم ای کرده شاخوند ایی هسته

سبحان من یرانی
اله ولا یزالی
معبود و ذوالجلالی
خالق تو بر قراری
سبحان من یرانی
آدم که جد ما بود
سالار انبیا بود
ذکرش همین دعا بود
سبحان من یرانی
کرمی میان سنگی
بر لب گرفته برگی
با کس نه صلح و جنگی
سبحان من یرانی
الحمد وحمد الله
وصف تو قل هو والله
حاکم حکیمی الله
سبحان من یرانی

موسی که زد عصارا
بر سنگ سخت خارا
میخواند این دعا را
سبحان من یرانی
والی اخرکه فکر اکنم شما خسته بودی وببخشی
برگردان به زبان بندری وخلاصه مطلب از حبیب سورویی
عکس از مرد اشنای قشم (محمد شریف عابدی)

مدرسه جاوید 2

تااوجا بی شما امگو که اغا احمد گله داری یکی خونئون خو در اختیار مدرسه انسه . انجمن مدرسه مدیری کاردان و آشنا واچند زبن خارجی وانوم آغای سید جواد بهشتی واعنوان اولین مدیر مدرسه استخدام اکنن و اولین معلمن مدرسه جاوید که استخدام بودن ایی مرحومین هسترن
1-سید عبدالله قاری
2-شیخ عبدالعلی عصفوری
3-محمدهادی انصاری
4-ملا محمد زمان ادیبی
5- حاجی محمد اسماعیل ادیبی.
از کول مرحوم شیخ عبدالجلیل انصاری : مدیر و معلمن یک برنامه درسی بی کلاسن وا ایی شرح درست شوکرده. کلاس اول قران -فارسی -حساب-املا. کلاس دوم قران-فارسی حساب املا -تاریخ- جغرافیا انشا-علم الاشیا ( علوم ) کالس سوم هم مثه کلاس دوم بعلاوه دستور زبان فارسی عربی حساب هندسه و انگلیسی . کلاس چهارم هم مثه کلاس سوم بعلاوه دستور زبن انگلیسی - ترجمه قران و تعلیمات مدنی . کلاس پنجم مثه کلاس چهارم و کلاس ششم مثه کلاس پنجم وا ایی تفاوت که حساب و جغرافی وازبن انگلیسی تدریس شابو.ورزش و تعلیمات اولیه نظامی مثه رژه جزء برنامه کلاسی هسته .ایی مدرسه از اول تاسیس یعنی سال 1284-1285تا سال 1305 شمسی (20سال) تو همو مکان یعنی سه را دلگشا بودی. مدیرن مدرسه تا سال 1305.
ا-سید جواد بهشتی
2- مستر راج
3-مولوی عبدالله دوم
4-میرزا احمد مغیثی شیرازی
5-فاضل محمد خان
معلمن تا همی سال غیر از کسانی که اسم امبرد ، سید محمد طباطبایی- محمد شریف محمود پور و شیخ عبدالرحیم انصاری بودن. تا سال 1305 مدرسه وا صورت ملی اداره شابو که تو ایی سال وا مدرسه دولتی تبدیل ابو و به ساختمانی در خیابُن بهادر شمالی که الان شگن خیابن 17 شهریور بین فلکه شهربانی و سه راه پلنگ صورتی که الان تربیت معلم زینب کبری (س) بودی منتقل ابو.
آخرین کسمت ایی مطلب انشالله تو یکی از روزن آینده اگه عمری باکی بو انویسم.
جمع اوری و تهیه ای مطلب : حبیب سوروئی

 

دوار

داخل جهاز یه دستگاه نصب اکنن که شگن {دَوّار } و ای کار راست کردن شراع { بادبون} انجُم ادن دوار کار چند تا جاشو ا اَکنت یتا دستگاه دگه که تو جهاز هستن {دُولاب} شگن که بی حرکت دادن سکُون استفاده ابوت . شُون تار تو دیریا ستارون آسمُن راهنمایی ناخدایون هسته و وا کمک ایشون تو دیریا سکُون جهازون حرکت شاداده و راه خُ پیدا شاکه . اسمُون چند تا اَ ستاره ون {یاه . فِرگِد . نَعش . ناگَه . غَیّوق . واقعِ . سُماک . ثُریَه . تیر . جَوزا . اکلیل . عَکرب . سُهیل کُطب }
( محمد مذنبی )

  

جهاز

پهلو ما بومیون و ساحل نشینون جهازون و لنج ونی اَ کدیم همی طوکا موندن وا همون شکل و همون وسایل و ابزار کدیم که تو دیریا رفت و آمد اکنن حالا تو کُنگ و جاسک و تو ساحلون عمان هنو هم دیریا نوردون وا کشتی یون بادبانی که زیاد فرخی وا کبلن اینینن به سفرون دریایی ارن .بی ای کشتی یون بطور کلی {جهَاز } اگن .چن تا اَ کایکون نجات کوچک اسمشون انویسم اگه شما بشته ادونی بگین ...هُوری : کوچک تری کایک که اَ تنه یه درخت به نوم {مجوف} بدون ایکه میخ داخلش بکار بریت درست ابوت کسمت زیرش که تو هون صاف و چربن مث بَلَم امنت و بشته لو دیریا و رو شن وگِل ساحل و توی هوو کم کار برده بشته ایشه . بی کسمت زیریش یا ته هش {بیس} اگن و وا یتا رَستَه {پارو} که { غِرّافَه } شَگن و پارو زن عکَی اون نشتن حرکت اکنت
( محمد مذنبی )

عکس : عبدالله تقی زاده قشمی