مکتبخونه ملا جهان

مکتبخونه ملا جهان چیکده ایی از جزوه منتشر شده استاد محمد خطیبی زاده سورویی

ملا جهان یکی از مکتبدارن معروف زمون خو هسته و از ملائون سختگیر و سخت کوش . روش تدریس او طوریه که شاگردنش الفبا واخوبی یاد شاگه و اگه شاگردی نی فهمیده با لب خونی اشاره یاد شادا تا او شاگرد یاد ایگفته.

روش تنبیه او دونوع هسته یکی موکه در س خوندن تو مکتب اگه شاگردونی شیطونی یا مزاحمتی بی شاگردن ایجاد ایکرده وا ترکه درخت چوج یا توج وا جونشن شاکه و موکع تنبیه خطا کارن شاگردن وا صدای بلندت شاخوند و سرو نیم تنه خو وا شیک و شتاب بیشتری خم و راست شاکه. تنبیه دوم اگه ملا جهان خبری بوده که شاگردی بی والدینش ویا کس دگه اذیت ایکرده یا نماز نی خونده یک دار گپی اشسته که واکمک شاگردن پاش وا همی دار شابست و چند نفر دوسر دار شاگه و بلند شاکه و ملا وا ترکه کپ پاش شازه که وا ایکار شاگو فلک چوب یا بی او وادار پایه سرگ یا وا کنته مغ شابست و وا ترکه حسابی شازد که خبر تنبیه او سرتا سر محله شا پیچی.که ملا جهان امرو ایطو تنبیه ایکرد و شگردن ایی ملا با تمم کردن مکتب مردن و زنن نامدار و ادیب محله هسترن و اولادن ایی شاگردن چند سالن پیش از روش تدریس و تنبیه و زحمت ملا جهان وا نیکی یاد اکنن.شعری که که ایی ملا یاد شاگردن ایداده و باید از بر شو خونده وا خصوص وکتی شاگردی قران ختم ای کرده شاخوند ایی هسته

سبحان من یرانی
اله ولا یزالی
معبود و ذوالجلالی
خالق تو بر قراری
سبحان من یرانی
آدم که جد ما بود
سالار انبیا بود
ذکرش همین دعا بود
سبحان من یرانی
کرمی میان سنگی
بر لب گرفته برگی
با کس نه صلح و جنگی
سبحان من یرانی
الحمد وحمد الله
وصف تو قل هو والله
حاکم حکیمی الله
سبحان من یرانی

موسی که زد عصارا
بر سنگ سخت خارا
میخواند این دعا را
سبحان من یرانی
والی اخرکه فکر اکنم شما خسته بودی وببخشی
برگردان به زبان بندری وخلاصه مطلب از حبیب سورویی
عکس از مرد اشنای قشم (محمد شریف عابدی)

مدرسه جاوید 2

تااوجا بی شما امگو که اغا احمد گله داری یکی خونئون خو در اختیار مدرسه انسه . انجمن مدرسه مدیری کاردان و آشنا واچند زبن خارجی وانوم آغای سید جواد بهشتی واعنوان اولین مدیر مدرسه استخدام اکنن و اولین معلمن مدرسه جاوید که استخدام بودن ایی مرحومین هسترن
1-سید عبدالله قاری
2-شیخ عبدالعلی عصفوری
3-محمدهادی انصاری
4-ملا محمد زمان ادیبی
5- حاجی محمد اسماعیل ادیبی.
از کول مرحوم شیخ عبدالجلیل انصاری : مدیر و معلمن یک برنامه درسی بی کلاسن وا ایی شرح درست شوکرده. کلاس اول قران -فارسی -حساب-املا. کلاس دوم قران-فارسی حساب املا -تاریخ- جغرافیا انشا-علم الاشیا ( علوم ) کالس سوم هم مثه کلاس دوم بعلاوه دستور زبان فارسی عربی حساب هندسه و انگلیسی . کلاس چهارم هم مثه کلاس سوم بعلاوه دستور زبن انگلیسی - ترجمه قران و تعلیمات مدنی . کلاس پنجم مثه کلاس چهارم و کلاس ششم مثه کلاس پنجم وا ایی تفاوت که حساب و جغرافی وازبن انگلیسی تدریس شابو.ورزش و تعلیمات اولیه نظامی مثه رژه جزء برنامه کلاسی هسته .ایی مدرسه از اول تاسیس یعنی سال 1284-1285تا سال 1305 شمسی (20سال) تو همو مکان یعنی سه را دلگشا بودی. مدیرن مدرسه تا سال 1305.
ا-سید جواد بهشتی
2- مستر راج
3-مولوی عبدالله دوم
4-میرزا احمد مغیثی شیرازی
5-فاضل محمد خان
معلمن تا همی سال غیر از کسانی که اسم امبرد ، سید محمد طباطبایی- محمد شریف محمود پور و شیخ عبدالرحیم انصاری بودن. تا سال 1305 مدرسه وا صورت ملی اداره شابو که تو ایی سال وا مدرسه دولتی تبدیل ابو و به ساختمانی در خیابُن بهادر شمالی که الان شگن خیابن 17 شهریور بین فلکه شهربانی و سه راه پلنگ صورتی که الان تربیت معلم زینب کبری (س) بودی منتقل ابو.
آخرین کسمت ایی مطلب انشالله تو یکی از روزن آینده اگه عمری باکی بو انویسم.
جمع اوری و تهیه ای مطلب : حبیب سوروئی

 

دوار

داخل جهاز یه دستگاه نصب اکنن که شگن {دَوّار } و ای کار راست کردن شراع { بادبون} انجُم ادن دوار کار چند تا جاشو ا اَکنت یتا دستگاه دگه که تو جهاز هستن {دُولاب} شگن که بی حرکت دادن سکُون استفاده ابوت . شُون تار تو دیریا ستارون آسمُن راهنمایی ناخدایون هسته و وا کمک ایشون تو دیریا سکُون جهازون حرکت شاداده و راه خُ پیدا شاکه . اسمُون چند تا اَ ستاره ون {یاه . فِرگِد . نَعش . ناگَه . غَیّوق . واقعِ . سُماک . ثُریَه . تیر . جَوزا . اکلیل . عَکرب . سُهیل کُطب }
( محمد مذنبی )

  

جهاز

پهلو ما بومیون و ساحل نشینون جهازون و لنج ونی اَ کدیم همی طوکا موندن وا همون شکل و همون وسایل و ابزار کدیم که تو دیریا رفت و آمد اکنن حالا تو کُنگ و جاسک و تو ساحلون عمان هنو هم دیریا نوردون وا کشتی یون بادبانی که زیاد فرخی وا کبلن اینینن به سفرون دریایی ارن .بی ای کشتی یون بطور کلی {جهَاز } اگن .چن تا اَ کایکون نجات کوچک اسمشون انویسم اگه شما بشته ادونی بگین ...هُوری : کوچک تری کایک که اَ تنه یه درخت به نوم {مجوف} بدون ایکه میخ داخلش بکار بریت درست ابوت کسمت زیرش که تو هون صاف و چربن مث بَلَم امنت و بشته لو دیریا و رو شن وگِل ساحل و توی هوو کم کار برده بشته ایشه . بی کسمت زیریش یا ته هش {بیس} اگن و وا یتا رَستَه {پارو} که { غِرّافَه } شَگن و پارو زن عکَی اون نشتن حرکت اکنت
( محمد مذنبی )

عکس : عبدالله تقی زاده قشمی

   

برکه ون معروف بندر

اون زمون که بندر هوو لوله کشی اینهسته هو مردم اَ بُرکه ون تامین شبو
بُرکه ون معروف بندر : چار بُرکه تو مغرب شهر وا شکل مکعب مستطیل ساخته بوده تو سال 1265 بوسیله {حاج امین گله داری}
برکه کشنگ تو محله گور فرنگ
برکه گرد محله گور فرنگ شمال شهر
برکه ناظمی تو محاه نظر آباد
... برکه میر شمس الدین تو محدوده کوی پلیس
برکه سید عبدالله آغا تو محله اوزیو
برکه دستمال تو غرب شهر برکه پیرزن
برکه حاج محمد علی که تو کسمت غرب شهر هسته و اداره فرهنگ و هنر مرمت شیکه و سالن تاتر در شیوارد . کاشکی از تموم برکه ون حفاظت و نگهداری شاکه تا آثارش خیر گذشتگون بمونت بی نسلون بعدی که بدونن اجداد انشون وا چه خون دلی یه کطره هو خاردن وا دست شاوا....
محمد مذنبی

 

مختب ملا علی رستمی

ایی ملا شاگردنی کبول شاکه که بدن ولباسش پاک و تمیز هسته بی شاگردن یاد شادا که بی والدین و گپترن سلام بکنن. مو که خوراک خردن اول اسم خدابیارن یعنی بسم الله بگن و بعد از صرف خوراک وا صدای بلند شکر خدا واجا بیارن. ایی مختب یکی از مختبنی هسته که نوشتن هم یاد شادا .کبلادرمورد تهیه مرکب تو ضیح امداده مثه مختبن دگه تنبیه وا شدت اجرا شابو هم فلک چوب و هم وا ترکه کپ دست شاگردن شازه. اگه شاگردی شواسته بی هو خردن اجازه بگنت بایه ایگفته :ملا اشرب و بی رفتن دستشویی بایه ایگفته : ملا عذب. یتا از کتابنی که تو ایی مختب شاخوند کتاب گنجینه ادب هسته . که وا صورت شعر هسته که شامل پندهای آموزنده مثل نوروز نامه - حکایت سلطان جمجمه و چند حکایت دگه .شاگردن بایه غیر از شهریه بی ملا عیدی هم شوارده که چن روز پیش از نوروز نوروزنامه شاخوند و خلاصه ش ایی هسته.
نوروز نو باز آمده
بلبل به آواز آمده
دل ها به پرواز آمده
بابا بده نوروز یم

گل ها به گلزار آمده
طوطی به گفتار آمده
قمری به رفتار آمده
بابا بده نوروزیم
بابا سلامت می کنم
خود را غلامت میکنم
دعا به جانت می کنم
بابا بده نوروزیم
بابا به تو دارم امید
استاد من زحمت کشید
با مزدش بکن رویم سفید
بابا بده نوروز یم

ای مادر نیکو سرشت
جای تو با شد در بهشت
طفلان کنندم سرزنش
مادر بده نوروزیم
مادر تو زادی بچه را
بگشا در صندوقچه را
بیرون بیاور بقچه را
مادر بده نوروزیم

کاکا تویی روح وروان
سازم خلاص اندر زمان
از بهر ملا این زمان
کاکا بده نوروزیم

همی طو شاخوند تا شه رسید به دادا وخاله و عمه وخالو و عامو
حبیب سوروئی
عکس : عزی کشمی

    

برکه بلوچی

برکه بلوچی
کبلن در باره برکه ون کشمی و کُرشی مطالبی دوستون پست شو کرده ، اما برکه بلوچی که در شرق استان بین مینو جاسک ، شهرستون سیریک استفاده ایشستن ، ای برکه بشته داخه روستای سیکوئی درست ابو و برکه دَس باف و چرخی معروفن ، برکه دس بافت درست کردنی یَ ماه حتی بشته وخت شوا و کیمت شون تا هفتاد هزار تومن هم ارست ، البته دو نوع برکه اونجا نَ رو اَکنن سرخ و سیاه که سرخ ون بی جیغی معروفن و سیاه ون نیم دوچ ، زنونی که هیش شو کردن برکه سرخ نَ رو اکنن و دُختون برکه سیاه
بعد ایکه برکه بفروش ارست ، و خریدار دوباره برکه بی یکی ادیت که بَ اندازه صورتی درستی بکنت که بی بلوچی اگن چَم و دار ، جا چهم اچینین و دار برکه هم که یَ تکه پَنگ مُغ ن داخه برکه اکنن و دور و بری ادوزن تا بی ای صورت بشت داخه ای عکس زنون شهرستون سیریک مشغول برکه زری بافی ن

                     

مدرسه دانشمند

ایی عکس سر در دیریایی مدرسه دانشمندن که الان وا لودر بولدوزر تبدیل وا زمین صافی شوکردی که نادنم جاهش چه شوا بسازن جایی که میراث فرهنگی باید جزو اثار تاریخی سورو وا ثبت ایرسنده واز وارثون دانشمند ایخریده. شاید هم مصادره بودی. مدرسه ای که بیما سوروئیون و حتی بندریون پراز خاطرن افسوس و صد افسوس. . حبیب سوروئی

     

مدرسه جاوید 1

تاریخچه اولین مدرسه وا سبک امروزی در بندر ( مدرسه جاوید )
تاسال 1284 آموزش وپرورش درتمام استان هرمزگان به عهده مختب خونه و مدارس دینی هسته.
یکی از امتیازن فرهنگی مردم ساحل نشین هرمز گان تماس و برخورد فرهنگی وا کشورن دور و نزیک و اکوام مختلف هسته که تحرک و تازگی فکری کمک و فرهنگشن متحول ایکه. رفت و امدمردم واکشورن دور ونزیک وشبه کاره هند و هجوم فرهنگ خارجی به هرمزگان ومهاجرت وتجارت مردم ساحل نشین بخصوص بندرباعث بو که فرهنگ ایی کشورن در امر تعلیم وتربیت دخالت هادن. برنامه ریزی آموزشی نوین وایجاد مدارس رسمی جدید در بوشهر و بندرعباس ولنگه ناشی از تاثیر تحولات کوناگون زندگی اجتماعی واکتصادی و فرهنگی جهانی و منطکه ای هسته.رو همی اصل مردم آینده نگر و صاحب باور بندر وا مشورت بزرگان تصمیم اگرن که تو بندر یه مدرسه وا سبک امروزی درست بکنن. از بین خودشو چند نفر نخبه و روشنفکر و فرهنگ دوست انتخاب اکنن که ایشن هسترن
1-حاج شیخ احمد گله داری
2-محمدعلی کبابی (سدید السلطنه نویسنده کتاب خلیج فارس بندرعباس)
3-شیخ علی دشتی
4-حسین گله داری(امین التجار)
5- حاج محمد شریف ملک (ملک التجار)
6-حاج میر محمد اوزی
7- اغا غلامعلی خراسانی ملقب به یزدی
8-حاج سید سلیمان
9-میر شمس الدین اوزی
10-حاج محمد علی گله داری.
مدرسه اداره کردن خرج ایشه .ایی افراد اولین کاری که شوکه جمع آوری کمک نغدی از مردم هسته . وا پولی که خوشو روهم شنهاد 5000تومن جمع بو. که بی او زمون پول کمی نهسته ایی پول تو کار تجارت شوکردی وکرار بو که سودش خرج مدرسه ببو. کاربعدی اعضای انجمن ایهسته که وا هماهنگی هیات موسس و رئیس گمرک. مامورین گمرک از بابت هر عدل کماشی(قماش) که صادر یا وارد شابو مبلغ یکشاهی معادل یک بیستم کنی(ریال) علاوه بر حکوک کمرکی بی مصرف مدرسه بگرن.تصمیم بعدی ایهسته که ازدانش اموزنی که وضع مالی خونوادشن خوبه مبلغی بعنوان شهریه بگرن. مدرسه ساختمن شوا جلسه اگرن که شیخ احمد گله داری خیر و فرهنگ دوست و عضو انجمن اگت غصه همی یه کلم مخوری ایی وامه و یتا از خونئون گپ خو که اتاک زیاد ایشسته مفتی و بدون چشمداشت که سر خیابن دلگشای فعلی هسته به عنوان مدرسه در اختیارانجمن انست.( ادامه ایشستن )
.
جمع اوری و تهیه مطلب : حبیب سوروئی

عکس مرحوم شیخ احمد گله داری و چوکنش ، شیخ عبداله و شیخ حسین و دونفر پشتی که ووستادن دوتا ازکامندن شیخ احمدن