مکتبخونه ملا جهان

مکتبخونه ملا جهان چیکده ایی از جزوه منتشر شده استاد محمد خطیبی زاده سورویی

ملا جهان یکی از مکتبدارن معروف زمون خو هسته و از ملائون سختگیر و سخت کوش . روش تدریس او طوریه که شاگردنش الفبا واخوبی یاد شاگه و اگه شاگردی نی فهمیده با لب خونی اشاره یاد شادا تا او شاگرد یاد ایگفته.

روش تنبیه او دونوع هسته یکی موکه در س خوندن تو مکتب اگه شاگردونی شیطونی یا مزاحمتی بی شاگردن ایجاد ایکرده وا ترکه درخت چوج یا توج وا جونشن شاکه و موکع تنبیه خطا کارن شاگردن وا صدای بلندت شاخوند و سرو نیم تنه خو وا شیک و شتاب بیشتری خم و راست شاکه. تنبیه دوم اگه ملا جهان خبری بوده که شاگردی بی والدینش ویا کس دگه اذیت ایکرده یا نماز نی خونده یک دار گپی اشسته که واکمک شاگردن پاش وا همی دار شابست و چند نفر دوسر دار شاگه و بلند شاکه و ملا وا ترکه کپ پاش شازه که وا ایکار شاگو فلک چوب یا بی او وادار پایه سرگ یا وا کنته مغ شابست و وا ترکه حسابی شازد که خبر تنبیه او سرتا سر محله شا پیچی.که ملا جهان امرو ایطو تنبیه ایکرد و شگردن ایی ملا با تمم کردن مکتب مردن و زنن نامدار و ادیب محله هسترن و اولادن ایی شاگردن چند سالن پیش از روش تدریس و تنبیه و زحمت ملا جهان وا نیکی یاد اکنن.شعری که که ایی ملا یاد شاگردن ایداده و باید از بر شو خونده وا خصوص وکتی شاگردی قران ختم ای کرده شاخوند ایی هسته

سبحان من یرانی
اله ولا یزالی
معبود و ذوالجلالی
خالق تو بر قراری
سبحان من یرانی
آدم که جد ما بود
سالار انبیا بود
ذکرش همین دعا بود
سبحان من یرانی
کرمی میان سنگی
بر لب گرفته برگی
با کس نه صلح و جنگی
سبحان من یرانی
الحمد وحمد الله
وصف تو قل هو والله
حاکم حکیمی الله
سبحان من یرانی

موسی که زد عصارا
بر سنگ سخت خارا
میخواند این دعا را
سبحان من یرانی
والی اخرکه فکر اکنم شما خسته بودی وببخشی
برگردان به زبان بندری وخلاصه مطلب از حبیب سورویی
عکس از مرد اشنای قشم (محمد شریف عابدی)

مدرسه جاوید 2

تااوجا بی شما امگو که اغا احمد گله داری یکی خونئون خو در اختیار مدرسه انسه . انجمن مدرسه مدیری کاردان و آشنا واچند زبن خارجی وانوم آغای سید جواد بهشتی واعنوان اولین مدیر مدرسه استخدام اکنن و اولین معلمن مدرسه جاوید که استخدام بودن ایی مرحومین هسترن
1-سید عبدالله قاری
2-شیخ عبدالعلی عصفوری
3-محمدهادی انصاری
4-ملا محمد زمان ادیبی
5- حاجی محمد اسماعیل ادیبی.
از کول مرحوم شیخ عبدالجلیل انصاری : مدیر و معلمن یک برنامه درسی بی کلاسن وا ایی شرح درست شوکرده. کلاس اول قران -فارسی -حساب-املا. کلاس دوم قران-فارسی حساب املا -تاریخ- جغرافیا انشا-علم الاشیا ( علوم ) کالس سوم هم مثه کلاس دوم بعلاوه دستور زبان فارسی عربی حساب هندسه و انگلیسی . کلاس چهارم هم مثه کلاس سوم بعلاوه دستور زبن انگلیسی - ترجمه قران و تعلیمات مدنی . کلاس پنجم مثه کلاس چهارم و کلاس ششم مثه کلاس پنجم وا ایی تفاوت که حساب و جغرافی وازبن انگلیسی تدریس شابو.ورزش و تعلیمات اولیه نظامی مثه رژه جزء برنامه کلاسی هسته .ایی مدرسه از اول تاسیس یعنی سال 1284-1285تا سال 1305 شمسی (20سال) تو همو مکان یعنی سه را دلگشا بودی. مدیرن مدرسه تا سال 1305.
ا-سید جواد بهشتی
2- مستر راج
3-مولوی عبدالله دوم
4-میرزا احمد مغیثی شیرازی
5-فاضل محمد خان
معلمن تا همی سال غیر از کسانی که اسم امبرد ، سید محمد طباطبایی- محمد شریف محمود پور و شیخ عبدالرحیم انصاری بودن. تا سال 1305 مدرسه وا صورت ملی اداره شابو که تو ایی سال وا مدرسه دولتی تبدیل ابو و به ساختمانی در خیابُن بهادر شمالی که الان شگن خیابن 17 شهریور بین فلکه شهربانی و سه راه پلنگ صورتی که الان تربیت معلم زینب کبری (س) بودی منتقل ابو.
آخرین کسمت ایی مطلب انشالله تو یکی از روزن آینده اگه عمری باکی بو انویسم.
جمع اوری و تهیه ای مطلب : حبیب سوروئی

 

دوار

داخل جهاز یه دستگاه نصب اکنن که شگن {دَوّار } و ای کار راست کردن شراع { بادبون} انجُم ادن دوار کار چند تا جاشو ا اَکنت یتا دستگاه دگه که تو جهاز هستن {دُولاب} شگن که بی حرکت دادن سکُون استفاده ابوت . شُون تار تو دیریا ستارون آسمُن راهنمایی ناخدایون هسته و وا کمک ایشون تو دیریا سکُون جهازون حرکت شاداده و راه خُ پیدا شاکه . اسمُون چند تا اَ ستاره ون {یاه . فِرگِد . نَعش . ناگَه . غَیّوق . واقعِ . سُماک . ثُریَه . تیر . جَوزا . اکلیل . عَکرب . سُهیل کُطب }
( محمد مذنبی )

  

جهاز

پهلو ما بومیون و ساحل نشینون جهازون و لنج ونی اَ کدیم همی طوکا موندن وا همون شکل و همون وسایل و ابزار کدیم که تو دیریا رفت و آمد اکنن حالا تو کُنگ و جاسک و تو ساحلون عمان هنو هم دیریا نوردون وا کشتی یون بادبانی که زیاد فرخی وا کبلن اینینن به سفرون دریایی ارن .بی ای کشتی یون بطور کلی {جهَاز } اگن .چن تا اَ کایکون نجات کوچک اسمشون انویسم اگه شما بشته ادونی بگین ...هُوری : کوچک تری کایک که اَ تنه یه درخت به نوم {مجوف} بدون ایکه میخ داخلش بکار بریت درست ابوت کسمت زیرش که تو هون صاف و چربن مث بَلَم امنت و بشته لو دیریا و رو شن وگِل ساحل و توی هوو کم کار برده بشته ایشه . بی کسمت زیریش یا ته هش {بیس} اگن و وا یتا رَستَه {پارو} که { غِرّافَه } شَگن و پارو زن عکَی اون نشتن حرکت اکنت
( محمد مذنبی )

عکس : عبدالله تقی زاده قشمی

   

دل کُجان

دل کُجان ، دلبر کُجان ، خانَه کُجان

یارِ یارُون ، جانِ جانانَه کُجان
کُول وُ پِیمُون ، عهدِ دیرینَه چِه بو
عِشکِ اُن عاشِکِ دیوانَه کُجان

بِی شُروعِ عاشِکی رو لُوِ یار
بوسَه و خندَه یِ مَستانَه کُجان
تو نگاهِ سردِ ای دلبَرکُوان
بُرمَک وُ غَمزَه یِ رِندانَه کُجان
..
علی فقیهی

از غم چه بگم

 

تا حرف اَزنی مه از سخن بیزارُم
تا ساکتی تُو مه طالب گُفتارُم
از غم چه بگم که داخلی غَرکُم مه
از خُوم چه بگم که خارج از درکُم مه
بی مه تو بگه که مه که اَم نافهمُم
عمری مه به دنبال چه اَم نافهمُم
از دست خودم یِ عمرین حیرونُم
سرگشته تر از ادم سرگردونُم
شُو تا به سَحر همیشه مه نالونُم
خوم هم دگه خسته بودم از کارونُم
زندونی زندان زمون بودم مه
از دست خدا هم نگرون بودم مه
یارَب تو بدو دوای دردُم هاده
نادی تو دوا بدو تو مرگُم هاده

مُم قُلی

چوکُونِ محلَه سر پَسین - خِبَر شُدا بِی مُم قُلی

چوکِت شُگِفتِن مأمورُون - بِه جُرمِ تنباک دندُونی

بی چارَه ، مسکین پیرِزَن - بَر سینَه وُ بَر سر زَنُون
چادِر نَ سر ، رَ پاپِتی - بِه التماسِ مأمورُون

فُویدَه اینین اِی مُم قُلی - گَپِت بِه جایی نارَسِت
ایجا همَه گوش شُو کَرِن - خدا بِه دادِت بِرَسِت

بودِن حالا جایِ قُلی - زندُونِ سرد وُ تنگ وُ تار
طفلَک مُمی کُجا بِرِیت - چِکَک بِزَنتِن داد وُ غار

دیوارِ زندُون همصدا - با میلَهُونِ مَنگ زَدَه
اَگِیت قُلی بیهودَه تو - تو فکرِ آزادی مَرَ

وَکتی همَه مردُم خُوَن - هیچ وَ سرِ عَکل هَم نِتان
بِگَ تو بِی مِ بُدُونُم - معنیِ آزادی کُجان

شعر: علی فقیهی
عکس : روح الله بلوچی

اصطلاحون کدیمی مینو (میناب )

مردُم استان هرمزگان مخصوصن مینو اَ کدیم وا طبیعت دُور و بَر خُ امرار ومعاش شاکه و وا دستون و زحمت چیزونی که نیاز شهسته درست شاکه. اَ سفال { گل و خاک} بُرنگ{ لیوان }{. کَربه { آفتابه} . گِرُوشی{ظرف بزرگ نگهداری آب} .جهله { کوره آب خوری} . کُوار { ظرف آب خوری حیوانات} .گِشته سوز{ ظرف بخور دادن} کَلیون{ قلیان} ووو....از درخت نخل {مُغ} اَ کُنته مُغ {تافال} بی سر خونه و رو چاه مُسترابِ . بی لهه . گفاره . سرگ . هوارک . پند غازی {نردبان} . سوند. تَک {حصیر} بل {زیر پایی} مُچک یا کوروک مورگی {قفس مرغ یا پرنده} وووو..... و لباسون اَ پشم حیوون لباسون مردم کدیم مینو . لُنگ پارچه صاف حدوُن 2 متر که وا پا شازه و وا نیشپل { نخ ماهیگیری} بدور کمر سفت شابست . و لُنگ که تا شازه لنگوته شاگفت . یتا کلاه توری دوزی { عرقچین} و مندیل {عمامه} و دور سر خُ شاپیچی . پا پوش مردم بشته سواس هسته . و زنون لِچک {نوعی کلاه } و بُرکه { نقاب} که کاملن رو شون شپوشوند . و بجای مقنعه امروزی {جلبیل } که کاربرد زیادی ایشته استفاده شاکه . جومه شون گَوَن که لباسی هسته گشاد و بلند و پاپوش زنون بشته کبکاپ { نوعی کفش چوبی} .............................ولی افسوس که ...

.
محمد مذنبی

باتو هر روز بهارن

با توهر روز بهارِن وُ دشتِ دل لالهَ زارِن
اَگِه یهِ روزنَیِ تو کارِ دل زارِ زارنِ
...
چشمونِ تو ستارَن وُ پیشونیت اسمونِنِ
اِت زَدِن عطرِفِدنَ که بویِ جونِت فُغُونِن
...
بَرقِ جُومِیه زَری تو به مِثل صَدتا ستارَن
اگَ هرکَس بِگینِت با خو اَگِیت توربَهارَن
...
شادِ سُرمِه دو چشمِت که خط جُونِش چو دریان
با نِگاهت دل مَکوُن خون
که ای دِلم ریش وُ شِیدان