دلم تنگن

    

دلم تنگن مخون آواز رفتن ... که رفتن بی سبب ای خدا آزارُ دردن
مخون شروند غمگین جدایی ... که هیچ وه نارسی ای خدا تنها به جایی

Photo By lespassengers

جیمه بلوچی

            
جیمه بلوچی ،یا وا گویش بلوچی پَشک
جیمه اصلی زنُون جاشک بودی و بخاطر کومیت شُون شباهت زیادی وا جیمه زنُون استان بلوچستان ایشستن . اَگَن که جیمه بلوچی تو مرکز جاشک و تره کبله دستی ( سیریک و بعضی بالاشهرون مینُو) دیده اَبوت . جیمه بلوچی ، جی

مه ای گشاد و مستطیل شکل ن که یَکه گرد وا چاکی حدود 25 سانتی متر ن که تا استخُون سینه اَرست . ای جیمه دوتا برش عمودی ایشستی که اَ رو کَنگ تا ساک پا و کسمت جلوی جیمه ن و استین ون تا تا مُچ دَستُ ن که دو برش افکی بی ای لباس بی هفت تکه تکسیمی ایکردن ، ای بُرش ون فکط کسمت جلوی جیمه ن و درزونی وا زری و گلابتون و شک ، طلاهی رنگ و نکره ای ، بسته بی رنگ جیمه زینت شو کردی . گشادی لبه استین وا اندازه مچ دست انتخاب بودی و وا تزئین ُون مشابه ولی کمته ...
بی دوختن ای جیمه اَ رنگ ون شاد مثِ زرد و نارنجی و سُوز و سرخ استفاده ابوت و اَ پارچه ون حریری ساده بشته بی دوختنی استفاده اکنن ، جنس پارچه ون که بی دوختی استفاده اکنن بشته نفیس و ساده ن و بی تکمیل کار روی لباس وا خُوس و گلابتون و پولَک کار ابوت

منبع:کتاب "بادله پوشان،تن پوش زنان و مردان هرمزگان"/فاطمه باستانی/نشر مهرتاب/1391
عکاس : عبدالحسین رضوانی
برگردون بی بندری : مهرداد شجاعی

هَوید

           
کَدیم ُون اشتر مرکب و کُمیت همه مردم هرمزگان و جنوب ایران بودی ، که اشترون جمازه و باری بودن و هَوید جمازه وا هَوید باری فرخی بودن . هَوید جمازه کوچکته بودن که جلو و پشت هَوید دوتا تخته بودی بی گناشتن پتو ویا چیزی که رو هَوید شُو نُشتی و تخ

یته جلوی هم دستگیره بودی بی گناشتن جماز و یا اشتر سوار ، ولی هَویدُون باری کمی گپ ته هسترن و دوتا دار دو طرفی بی بستن بار ای بودی
هَوید (جهاز اشتر ) اَ کلمه فارسی هُوَید اتات و البته تره روبار بی هَوید ، رَهت اَگن و بلوچ ون تره جاشک هم شگنگی کَتَه
بهترین هَوید ُون جمازه تره روبار درست شُو کردی و هَوید روباری خیلی معروف بودی

نادونم

نادونم ،بیچه همه چیز بوی دلتنگی وبی هودگی ادادن . آیا تموم بودن ودگه هیچ چیزی نینن .آیا دنیا به طرف ویرونی ونابودی ارفتن . آیا همه چیز شوات تموم بشد. توهم نتدونست . وعذابمون همینن.
خو، نن ،کابوس هم نن وبیداری هم نن . یه طوو ،ویه سرگیچن ،وهذ یون ، کاری هم نتونی بکنی ، انگارکه دیوال روسرت خراب ابودن ، فراموش هم نوبوت بکنی ، م که ناتونم ، توچه ؟.
عشک اگفتم . هنو آن زمزمه های، شوونه که تکه فراموش نم ک

ردن وتو گوش جونم موندن .وهنو هم اگم که دستتو پلی ادونم برای رهائی ،وهنو اندوهم با تووشادییونم با بندر، شهرگرما وشرجی قسمت اکنم .
وهنو بعد از چندسال از آن زمون که گذشتن ، انگارهمی دوش هسته که تو هنوندی ازراه دور، از راه وبی راه وشاید از کورراه ،وبرای چه نتدوننست ،وبرای همی هستته که اوقاتت تلخه . وبی حوصله وت گو،همه چیز بی ارزرش بودن، حتی عشک . وهردومون دلتنگ شدیم ،وجدائی وغربت که بوی مرگ ش داد ، آن روز اگفتم ، یادتن ،وتو لرزیدی ،وم نگاهت امکه ، وتو اگفت ازسرما ، وبهار هسته آن روز ، وتوبی آونکه بخوای، داد ازه ،مرگ ونفرین بر جودائی و...، و م گیج بودم ،گنگ موندم ،ومسخ ومسخ و ... وات گو که همه چیز ویرون نبودن ،بی آنکه ما بخایم وبی زاری جای آنها نگفتن ، وشروع اتکه ب خوندن ، وچه آروم وزیبا ات خوند. وم چه آروم اشک م رخت در اندوه غریبی خودم ، وتونگاه تکه ،ونگاهت چه عمیق هسته .وباز ات گو ، از جلوس پرشکوه خورشید برسریر بلند آسمون وصبوری پرنده ها که به خاطرپروازکه نظاره گر فردای خوشنند،وما چه بیهوده آوازآن پرندهای عاشک درسپهرشکوفائی تکرارمو که ،وهنوز هم به انتظار خورشید و... نشته یم ، وغربت وجدائی در بامداد اومید ،امروز ما رابه مهمونی انزوا فرا می خواند ،وتنها ئی ،درختی شد سوز تر
ازباغچه همسایه ، که مارا به کهکشان نوید ش داد. وای بار م امخواند :
وختی که عشک ،به دستانم آموختی

هر دوگریخ مو که ،بی خومون وتمامی ...

نویسنده : چوک سیم بالا
عکاس : کاوُوس جوّی ... پارک جنگلی جهاد ، بندرعباس

انواع نون محلی تو استان هرمزگان

تنوع نون خو تو ای استان خیلی زیادن ، شاید ملت نوم همه ی ای نون اُ ندونن ، مه تا جایی که امتونستی نوم ای نونُ در امواردی ، البته بلکای هنوزا هم کامل نبووت ، اگه کسی نوم نون دگه ای ادونت ، منت سر ما بنوست و بی ما هم بگت

اَ ممدامین ، فخری دریازاده ، پاپایا ، امینه و ممد دریانورد هم تشکر اکنم که همکاری شوکردی وا مه .
ای هم نوم نون وی محلی :
( تیموشی یا رِحته، مُشته، چَم چَمو، جراده، بالا تابه، گرده، فتیر، خمیر، ملاقه ای، کُماچ، ستَپوری، پا منجلی، گپک، شیرین، مهوه، کلوکو، کپ تابه، چوبه، لیتک، نون بنی یا لیهی، حبسه، دستی، کُروسک، تنوری، شَل شَلو، لَگیمات، دنگن، چباب، فوگاح، پیشی، چپاتی )

مطلب و عکس: لیلا امیر شکار

خندغ 2

       
              

سلام به همزبونن وهمشهریون ادیدم که مخاطب گپ و گویش بندری خیلیشون جوونن ای خیلی خوبن اندوفی موا درباره یه رسم خاش بندری که دگه ایاد ارفتن گپ بزنم....خوندغ....ادونین چن؟ الان اگم معنیش ابو خواندن یا دعوت کردن . پیشترو وقتی نزیک هیش شبو مم دوماد و مم عروس جداگونه تو خونشون به زنون نزیک فامیل دعوت شاکه ازشون پذیرایی شاکه و شاگو رفتیم روز خاش مکردن که مثلا جمعه هیش بگریم بعدم اسم دعوتیو خو شاگو دگه دهت

ا یا کمته یا بیشته انتخاب شابو یکی از زنون که گپتره مث خاله یا عامه عروس یا دوماد مسئول گپ زدن و دعوت کردن شبو دگه ای زنون شاره که اماده بشن بهترین لباسوخو اماده شاکه حنیر کفه شابست دست و پا خو خلاصه سه چا روز پیش ا هیش خوندغ راه شکه خونه به خونه دم در کیکنگ ولمی شازه تا صابخونه در واز بکنت دگه بعد حال و احوال شاگو مثلا ما خوندغیم عروسیه مریمن دخت ممد ملا. به چوک گپو عبداله... به جلالشون ..مش زینب مم عروس ایگفتن بفرمایی کدم بر چشم حنیر دزدی حنیر راستی عقد وعروسی ایشالا روز و بحر چک وچوکون شما بشت صابخونه هم وا شربت و شیرینی پذیرایی شکه....خلاصه ای گروه خوندغ یه کارنوال شادی ورنگارنگ وا جومه کندوره شلوار بندری جلبیل خوسی و چادرون رنگارنگ و دست و پای حنیری صدای خاش دست و کیکنگ که یه خبر خاش با خودی شوا هسته که الان دگه فراموش بودن بعد از تموم بودن دعوت مم عروس و دوماد پذیرایی مفصل به چاشت یا شوم از خوندغو شاکه که از خجالتشون در بیان ای هم یه خلاصه ای از مراسم خوندغ حالا یه سوال به مه بگی مراسم طلبونی چن؟؟؟ تا دوفیه دگه براتون یه توضیح مختصر بنویسم ....خدا یارتون
.
مطلب از : افسانه بحرینی
نکاشی : حسین احمدی نسب

یاد کدیم ون

سلام به همشهریون گلم امرو کصد امکه کاتغ مایی درست کنم یاد کوچکیو کفتم چه روزن خاشیه صب گاه که پا ما بو بی بیم خدا یاری بشت از زنون شهرکی که گیفیر رو سر خو شانها و شاهوند تو محله مسکه شخری ما اون موکه سرریغ مانشت ناشتا مسکه که بو و مزه خاش دوغ هنو ایشسته شکر هم روش مارخت و رغبن ماکه دگه گل انو گازی انو خوده چوکون و دختون محله لو دیریا یه دوبه به گل نشته کدیمی که هر یه جونی گشر و منگ ایزده همی جا گا

زی ماکه کاسه مازه سینگو ماگه سینگوو تو بلاسی جوش مادا و ماخا چکک خاشه ولی چیزی که باعث بو خاطره بگم ایه که ظهرو تو محلون کدیمی بندر یه ریتم خاش هسته که همیشه کنج ذهنم موندن صدای خاشه جوغن که سبزی مایی شاکوتی مثه هر یه محله یا کاتغ شوهسته یا هواری یادیش بخیر بوی سبزی مایی سرخکرده ا مطبخ شهوندن ....بی بی شگو مم بونگ ظهر که ایدا برگردی خونه چاشت بخاری سر سفره مانشت هوروتوره گشنه ای ای خاشه کاتغ مایی و برنج سوکه رطب و گرگا دلتون نکشت ..... امرو که سبزیون تو خوردکن برقی امرخت یاد طنین خاشه جوغن کفتم تو محله سرریغ ...ای دگه سرتون درد نیارم خدا پشت وپناه همه بشت بدرود
.
مطلب از خانم : افسانه بحرینی
عکس : ابراهیم جوذری

گِلِک هرموز

تو مسیر کِشم و هورموز کوهویی وا رنگ زرد و سفید و سرخ اگینی ، مَیونـتای کُوهو ، کوهُوی سُرخی که هستی خاکش خوراکین و ملت اَخارنگی.
تو زبون محلی خوما شَگَنگی " گـِلَک " و تو سوراغ اکنن ، بلندی ای کوه نزیک و 200 متر ارست ، کُدرت خدا و سِحر انگلیس اَگــَن مَندِسُ اَ همی خاک ُ سرامیک و رنگ هم درست اکننگی . دُرو و راستی و گردُن خوشا .
کَلات پرتکالی و مال هورموز اَم خیلی مهروفن ، ما خو یاد نادنگی و

لی موشنوتی که اَگن تو همو زمونوی کدیم ای منطکه همه بار پرتکالی اُ بودی ، یه تا ناخدا مال همو پرتکال توفاک اش و ای راه اخارت . خَوَر وا گوش پادشاه ارسونت که بدو که ایجا جزیره زیاد هستی ، دیری ناکـَشِت که ای پرتکالی و اتان تو ای منطکه و بی مِلت کِر اکُنن ، یک سال جُون اَدَن تا اتونن بی هورموز بِگـِرِن ، دگه اتان و کلات درست اکُنِـنـُو تا خیلی سال هورموز دست پرتکالی و ابوووت که دگه شاه عباس بی ایشو دَر اکُنت
.
عکاس :شایان قیاس الدین

شکار اهو

مردم هرمزگان در کنار مائی کُشی و کماتی و پامُغی و کشاورزی عده ای هم کارشون شکال بزکوهی و غُوچ که اصطلاح میرشکالی ش میشینه ن و آهو بودی .. شکال آهو خیلی متفاوت وا شکال بزکوهی ن ، اهو بشته تو صحرا بی چریدن اتات و زیاد تو کوه نامونت ، شکال آهو

و یا آهو گردونی وا ای صورت ن که داخه منظقه ای که اَهو شو دی میرشکال یعنی همونی که تفنگ دستی ن داخه جائی کمین اَکنت و یَ نفر وا اشتر اَرت اهو ُون تره میرشکال هدایت ،، آهو اَ اشتر سوار ناترست و وا فاصله نزیک حرکت اَکنت و وختی که بی تیر رس میرشکال اَرسن میرشکال وا تیر شلیک اَکنت .. البته اهو شُوُون نور ماشین تو چهمی بکَت بازم اَوستت و فرار ناکنت ،، نکطه ضعف آهو زمین ُون گلی که وختی داخه گل اَرت ماهیچه وسط پنچ ُونی که اصطلاح میرشکالی ش جاری ن پاره ابوت و دگه اصن ناتونت دو بزونت و راحت ابو دسگری بکنی ولی وختی جاری ئی پاره بشت گُوشتی خیلی تلخ و نخاش ابوت